دوم ، و روزه هائى را كه نگرفته بايد قضا نمايد ، و اين حكم در صورتى است كه شير خوردن اين بچه از راه ديگرى ميسر نباشد ، و اگر ميسر باشد واجب است آن زن روزه بگيرد .
راه ثابت شدن اول ماه مسأله 1738 - اول ماه به چند چيز ثابت مى شود :
( اول ) آن كه خود انسان ماه را ببيند .
( دوم ) عده اى كه از گفتهء آنان يقين يا اطمينان پيدا مى شود بگويند ماه را ديده ايم ، و همچنين است هر چيزى كه به واسطهء آن يقين يا اطمينان پيدا شود .
( سوم ) دو مرد عادل بگويند كه در يك شب ماه را ديده ايم ، ولى اگر صفت ماه را بر خلاف يكديگر بگويند ، اول ماه ثابت نمى شود ، و همچنين اگر قابل تصديق نباشند ، مثل اين كه آسمان صاف باشد وعده ء استهلال كنندگان زياد باشند و غير از اين دو ديگران هر چه دقت كنند نبينند .
( چهارم ) سى روز از اول ماه شعبان بگذرد كه به واسطهء آن اول ماه رمضان ثابت مى شود ، و سى روز از اول ماه رمضان بگذرد كه به واسطهء آن اول ماه شوال ثابت مى شود .
مسأله 1739 - ثبوت اول ماه به حكم حاكم شرع محل اشكال است .
مسأله 1740 - اول ماه به قول منجمين ثابت نمى شود ، ولى اگر انسان از گفتهء آنان يقين يا اطمينان پيدا كند ، بايد به آن عمل نمايد .
مسأله 1741 - بلند بودن ماه ودير غروب كردن آن ، دليل نمى شود كه شب پيش ، شب اول ماه بوده است ، ولى اگر پيش از ظهر ماه ديده شود آن روز اول ماه محسوب مى شود ، و ثبوت اول ماه به طوق داشتن ماه محل اشكال است .
مسأله 1742 - اگر اول ماه رمضان براى كسى ثابت نشود و روزه نگيرد ، چنانچه بعد ثابت شود كه شب پيش اول ماه بوده ، بايد روزه ء آن روز را قضا نمايد .
مسأله 1743 - اگر در شهرى اول ماه ثابت شود ، در شهرهاى ديگر - چه دور باشند

510