انسان نباشد ، و خالق انسان از خلقت او هدفى داشته و براى او برنامه اى مقرر كرده ، و تخلف از آن موجب شقاوت ابدى باشد ، جبلت و فطرت آدمى ايجاب مى كند كه به اين احتمال هر چند ضعيف باشد ، به حساب عظمت و اهميت محتمل ترتيب اثر بدهد ، تا كار را بوسيلهء تحقيق به نفى يا اثبات يكسره كند ، چنان كه اگر احتمال بدهد سيم برق اتصالى پيدا كرده ، كه بر فرض اتصال ، زندگى او طعمهء حريق مى شود آرام نمى گيرد تا يقين به زوال خطر پيدا كند .
2 - نياز انسان به دين حق :
انسان موجودى است مركب از تن و روان ، و عقل و هوى ، و در اثر اين تركيب ، فطرت او در جستجوى سعادت مادى و معنوى و رسيدن به كمال مقصود از هستى خويش است .
و از طرفى حيات هر فردى از افراد انسان دو بعد دارد فردى و اجتماعى ، مانند هر عضوى از اعضاى بدن كه گذشته از زندگانى خاص به خود ، تأثير و تأثر متقابل با بقيهء اعضا دارد .
از اين رو انسان نيازمند برنامه اى است كه تضمين كننده ء سعادت مادى و معنوى و حيات طيبهء فردى و اجتماعى او باشد ، و چنين برنامه اى دين حق است كه احتياج به آن ضرورت فطرت انسان است . ( فأقم وجهك للدين حنيفا فطرت الله التى فطر الناس عليها ) . ( 1 ) و براى هر موجودى كمالى است كه رسيدن به آن كمال به جز تبعيت از سنت و آيينى كه براى تكامل و تربيت او معين شده ميسر نيست ، و انسان هم از اين قاعده ء عمومى مستثنا نيست . ( قال ربنا الذى أعطى كل شئ خلقه ثم هدى ) . ( 2 )

1 . سوره ء روم ، آيهء 30 ( پس به پا دار روى خود را براى دين در حالى كه مستقيم در آن باشى به توحيد ، اين فطرت خداست كه مردم را بر آن آفريده است ) 2 . سوره ء طه ، آيهء 50 ( گفت : پروردگار ما آن كسى است كه به هر چيزى آفرينش آن را داد پس هدايت كرد )

22