تحقيق گمان يا يقين كند كه صبح نشده و چيزى بخورد و بعد معلوم شود صبح بوده قضا واجب نيست . اما اگر بعد از تحقيق شك كند كه صبح شده يا نه و كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده ، قضا واجب است .
پنجم آن كه كسى بگويد صبح نشده و انسان به گفته او كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده است .
ششم آن كه كسى بگويد صبح شده و انسان به گفته او يقين نكند ، يا خيال كند شوخى مىكند و كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده است .
هفتم : آن كه به گفته كس ديگر كه عادل باشد افطار كند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده است .
هشتم : آن كه در هواى صاف بواسطه تاريكى يقين كند كه مغرب شده و افطار كند بعد معلوم شود مغرب نبوده است ، ولى اگر در هواى ابر به گمان اين كه مغرب شده افطار كند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده ، قضا لازم نيست .
نهم : آن كه براى خنك شدن ، يا بىجهت مضمضه كند يعنى آب در دهان بگرداند و بىاختيار فرو رود ، ولى اگر فراموش كند كه روزه است و آب را فرو دهد ، يا براى وضو مضمضه كند و بىاختيار فرو رود ، قضا بر او واجب نيست .
مسأله 1722 - اگر غير آب چيز ديگرى را در دهان ببرد و بىاختيار فرو رود يا آب داخل بينى كند و بىاختيار فرو رود ، قضا بر او واجب نيست .
مسأله 1723 - مضمضه زياد براى روزه‌دار مكروه است و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد ، بهتر است سه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد .
مسأله 1724 - اگر انسان بداند كه بواسطه مضمضه بىاختيار ، يا از روى فراموشى آب وارد گلويش مىشود ، نبايد مضمضه كند .
مسأله 1725 - اگر در ماه رمضان ، بعد از تحقيق يقين كند يا گمان نمايد كه صبح نشده و كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده

304