جعاله جعاله آن است كه انسان قرار بگذارد در مقابل كارى كه براى او انجام مىدهند مال معينى بدهد ، مثلا بگويد : هر كسى گمشده مرا پيدا كند ده تومان به او مىدهم ، و به كسى كه اين قرار را مىگذارد " جاعل " و به كسى كه كار را انجام مىدهد " عامل " گويند و فرق بين جعاله و اجير كردن ديگرى براى كار ، اين است كه در اجاره ، بعد از خواندن صيغه ، اجير بايد عمل را انجام دهد و كسى هم كه او را اجير كرده اجرت را به او بدهكار مىشود ، ولى در جعاله عامل مىتواند مشغول عمل نشود و تا عمل را انجام ندهد ، جاعل بدهكار نمىشود .
( 1759 ) جاعل بايد بالغ ، عاقل و از روى قصد و اختيار قرار داد كند و شرعا بتواند در مال خود تصرف نمايد .
( 1760 ) كارى كه جاعل مىگويد براى او انجام دهند ، بايد حرام نباشد و نيز بايد بى فايده نباشد و از واجباتى نباشد كه شرعا خود عامل لازم است بجا آورد ، پس اگر بگويد ، هر كس شراب بخورد ، يا در شب تاريك به مكانى مخوف برود ، يا نماز واجب خود را بخواند صد تومان به او مىدهم ، جعاله نيست .
( 1761 ) اگر مالى را كه قرار مىگذارد بدهد معين كند ، مثلا بگويد ، هر كس اسب مرا پيدا كند ، اين كيسه گندم را به او مىدهم ، لازم نيست بگويد ، اين گندم مال كجاست و قيمت آن چقدر است ، ولى اگر مال را معين نكند ، مثلا بگويد ، كسى كه اسب مرا پيدا كند ، ده من گندم به او مىدهم ، بايد خصوصيات آن را كاملا معين نمايد .
( 1762 ) اگر جاعل ، مزد معين براى كار قرار ندهد ، مثلا بگويد ، هر كسى بچه مرا

349