است كه اصلا گنج نيست و از قبيل مال پيدا شده است .
مال حلال مخلوط به حرام ( 1427 ) اگر مال حلال با مال حرام به طورى مخلوط شود كه انسان نتواند آنها را از يكديگر تشخيص دهد و صاحب مال حرام و مقدار آن ، هيچ كدام معلوم نباشد ، بايد خمس تمام مال را بدهد و بعد از دادن خمس ، بقيه مال حلال مىشود .
( 1428 ) اگر مال حلال با حرام مخلوط شود و انسان مقدار حرام را بداند ولى صاحب آن را نشناسد ، بايد آن مقدار را به نيت صاحبش صدقه بدهد ، و احتياط واجب آن است كه از حاكم شرع هم اذن بگيرد .
( 1429 ) اگر مال حلال با حرام مخلوط شود و انسان مقدار حرام را نداند ولى صاحبش را بشناسد ، در صورتى كه انسان بداند چيز معينى مال او است و شك كند كه بيشتر از آن مال هم مال او هست يا نه ، بايد چيزى را كه يقين دارد مال او است به او بدهد ، و احتياط در اين است كه با او در مقدارى كه احتمال مىدهد مال او باشد مصالحه نمايد ، در صورتى كه مصالحه ممكن باشد ، و اگر مصالحه ممكن نشد بنابر اظهر دادن زيادتر از مقدارى كه يقين دارد مال او است بر اين شخص واجب نيست .
( 1430 ) اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد و بعد بفهمد كه مقدار حرام بيشتر از خمس بوده ، بايد در مقدارى كه مىداند از خمس بيشتر است ، به وظيفه فعلى خود عمل نمايد و در مقدارى كه نمىداند و احتمال مىدهد ، مطابق مسأله قبلى عمل نمايد .
( 1431 ) اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد ، يا مالى كه صاحبش را نمىشناسد به نيت او صدقه بدهد و بعدا صاحبش پيدا شود ، اگر عين مال باقى باشد و يا هنگام پرداخت خمس به اهلش ، جهت آن را اعلام كرده باشد ، به كسى كه مال در دست او است رجوع مىشود و اين شخص صدقه دهنده يا خمس دهنده ضامن نيست ، در غير اين صورت بنابر احتياط واجب ، بايد به مقدار مالش به او بدهد يا اين كه مصالحه نمايد ، و در مواردى كه از طرف صاحب مال صدقه داده

279