از حج بيشتر است انجام دهد يا عمل واجبى را كه از حج مهمتر است ترك كند .
چهارم : آن كه مستطيع باشد ، و مستطيع بودن به چند چيز است :
اول : آن كه توشه راه و چيزهايى را كه بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و در كتابهاى مفصل گفته شده دارا باشد ، و نيز مركب سوارى يا مالى كه بتواند آنها را تهيه كند داشته باشد .
دوم : سلامت مزاج و توانايى آن را داشته باشد كه بتواند مكه رود و حج را بجا آورد .
سوم : در راه مانعى از رفتن نباشد و اگر راه بسته است ، يا انسان بترسد كه در راه جان او از بين برود حج بر او واجب نيست ولى اگر از راه ديگرى بتواند برود ، اگر چه دور تر باشد در صورتى كه مشقت زياد نداشته باشد و خيلى غير متعارف نباشد ، بايد از آن راه برود .
چهارم : به قدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد .
پنجم : مخارج كسانى را كه خرجى آنان بر او واجب است مثل زن و بچه و مخارج كسانى را كه مردم خرجى دادن به آنها را لازم مىدانند داشته باشد .
ششم : بعد از برگشتن كسب يا زراعت يا عايدى ملك يا راه ديگرى براى معاش خود داشته باشد كه مجبور نشود به زحمت زندگى كند .
مسأله 2098 - كسى كه بدون خانه ملكى رفع احتياجش نمىشود ، وقتى حج بر او واجب است كه پول خانه را هم داشته باشد .
مسأله 2099 - زنى كه مىتواند مكه برود ، اگر بعد از برگشتن از خود مالى نداشته باشد و شوهرش هم مثلا فقير باشد و خرجى او را ندهد و ناچار شود كه به سختى زندگى كند ، حج بر او واجب نيست .
مسأله 2100 - اگر كسى توشه راه و مركب سوارى نداشته باشد و ديگرى بگويد حج برو من خرج تو و عيالات تو را در موقعى كه در سفر حج هستى

389