و اگر ممكن نباشد يا گفتن به او موجب مفسده شود براى او از خدا طلب آمرزش نمايد .
و در صورتى كه غيبت يا تهمتى كه نسبت به او انجام داده سبب شكست و وهن او شده باشد ، در صورت امكان بايد آن را جبران و بر طرف نمايد .
" مسأله 2520 " در مواردى كه غيبت مشتمل بر مصلحت مهمترى باشد حرمت آن از بين مىرود ، و در اين رابطه فقها موارد زير را از حرمت غيبت استثنا نموده اند :
1 - غيبت از شخصى كه متظاهر به فسق باشد نسبت به همان فسقى كه به آن تظاهر مىكند .
2 - غيبت كردن مظلومى كه در مقام تظلم است نسبت به كسى كه به او ظلم كرده و در خصوص ظلمى كه به او شده است .
3 - موردى كه براى دفع ظلم از خود در صدد به دست آوردن راهى مشروع باشد .
4 - آگاه نمودن مشورت كننده نسبت به عيوب شخص مورد مشورت 5 - جايى كه انسان در صدد بازداشتن شخص مورد غيبت از گناه يا دفع ضرر از او و يا از بين بردن ريشه فساد باشد .
6 - بيان نقاط ضعف شهود نزد حاكم 7 - جايى كه عيب شخص صفت معروف و مشهور او شده باشد و بدون قصد عيب جويى به قصد معرفى آن را بيان كند .
8 - موردى كه انسان در صدد ابطال ورد مطلب باطلى باشد و بدون ذكر نام صاحب آن مطلب رد آن عملى نمىباشد .
9 - جايى كه عيب شخص بين ناقل و شنونده معلوم و روشن باشد .
10 - موردى كه در صدد رد كسى باشد كه نسبتى دروغ را به او يا شخص مؤمن ديگر وارد آورده است .
لازم است در تشخيص مصاديق مواردى كه بيان شد دقت و احتياط لازم به عمل آمده و به حد اقل و ضرورت اكتفا شود .
" مسأله 2521 " هر گاه در جلسه اى نسبت به شخص مؤمنى غيبت شود و يكى از استثنائهايى كه در مسأله قبل بيان شد وجود نداشته باشد ، علاوه بر اين كه گوش دادن به آن حرام است بر هر فردى كه قدرت دارد واجب است آن غيبت را رد كند و از آن مؤمن دفاع نمايد . در روايات اسلامى آمده است : " هر كس قدرت دفاع از برادر مؤمن خود را كه مورد غيبت و ظلم قرار گرفته داشته باشد و دفاع نكند و در اثر سكوت او آن مؤمن ذليل شود ، خداوند او را در دنيا و آخرت ذليل خواهد كرد " .

( 1 ) وسائل الشيعه ، كتاب الحج ، باب 156 از ابواب " احكام العشره " ، احاديث 1 و 2 و 4 ، و 7 .

450