برسد بايد زكات آن را بپردازد .
" مسأله 1802 " اگر گندم ، جو ، خرما و يا انگور از آب باران يا نهر و يا رودخانه آبيارى شود و يا از رطوبت زمين استفاده كند زكات آن " يك دهم " است ، و اگر با دلو يا پمپ و مانند آن از رودخانه يا چاه آب بكشند و آبيارى نمايند زكات آن " يك بيستم " مىباشد . و چنانچه از هر دو به طور مساوى استفاده شود زكات نصف آن يك دهم و نصف ديگر يك بيستم است ، و اگر به طور مساوى نباشد ملاك نظر عرف خواهد بود .
" مسأله 1803 " اگر آبيارى گندم ، جو ، خرما و يا انگور به شكل مؤثر با باران و مانند آن باشد زكات آن " يك دهم " است ، هر چند به مقدارى كم از طريق ديگر هم آبيارى شود .
ولى اگر وسيله اصلى و مؤثر آبيارى دلو و مانند آن باشد زكات آن " يك بيستم " است ، هر چند به گونه اى ديگر هم به مقدار كمى آبيارى شده باشد .
" مسأله 1804 " اگر زراعتى را با دلو و مانند آن آبيارى كنند و در زمينى كه مجاور آن است كشت كنند كه از رطوبت آن زمين استفاده نمايد و نياز به آبيارى نداشته باشد ، زكات زراعتى كه با دلو آبيارى شده " يك بيستم " و زكات زراعت مجاور آن بنابر احتياط " يك دهم " است .
مخارج و هزينه ها در زكات :
" مسأله 1805 " براى محاسبه زكات بنابر احتياط قيمت بذر و مخارجى را كه براى گندم ، جو ، خرما و يا انگور كرده است كم نكند ، مگر آنچه را كه متعارف است از خود محصول مىدهند مانند : دستمزد نگهبان مزرعه و دروگر . و چنانچه پيش از كم كردن اينها به حد نصاب برسد بنابر احتياط زكات بقيه را بدهد .
" مسأله 1806 " اگر زمين و اسباب زراعت يا يكى از اين دو ملك خود او باشد نبايد كرايه آنها را جزو مخارج حساب كند ، و نيز براى كارهايى كه خودش يا ديگرى بدون اجرت انجام داده چيزى از حاصل كسر نمىشود ، بلكه بنابر احتياط براى كارهايى كه ديگرى با اجرت انجام داده نيز چيزى از حاصل كسر نكند .
" مسأله 1807 " اگر وسايل و آلات يا زمينى را براى زراعت بخرد پول آنها جزو مخارج نيست ، همچنين اگر درخت انگور يا خرما را بخرد قيمت آن جزو مخارج نمىباشد ، بلكه اگر خرما يا انگور يا زراعت را پيش از چيدن بخرد بنابر احتياط پولى را كه پرداخته كسر نكند .
" مسأله 1808 " كسى كه بدون وسايل لازم براى كشت و كار - مانند تراكتور يا گاو

318