بسم الله الرحمن الرحيم پيشگفتار :
از دير زمان علما و فقهاى بزرگ اسلام براى آشنايى و آگاهى مردم دستور العملهاى دينى را بر مبناى استنباطاتى كه از قرآن كريم و احاديث اهل بيت ( ع ) داشتند به صورت رساله عمليه و با نامهاى گوناگون تهيه مىكردند و در دسترس آنان قرار مىدادند .
ظاهرا نخستين رساله اى كه توسط علماى شيعه در سده چهارم هجرى نوشته شده رساله " على بن بابويه " قدس سره پدر بزرگوار شيخ صدوق ، و بعد از آن كتابهاى " مقنع " ، " هدايه " و " من لا يحضره الفقيه " تأليف مرحوم صدوق قدس سره است . كتاب اخير همان گونه كه از نامش پيداست براى كسانى نوشته شده كه دسترسى به علما و فقها نداشته اند .
پس از آن نيز كتابهاى ديگرى چون : " مقنعه " ، " ناصريات " ، " مراسم " ، " نهاية " ، " شرايع " ، " المختصر النافع " ، " تبصرة المتعلمين " ، " تحرير " ، " لمعة " ، " جامع عباسى " ، " نجاة العباد " ، " العروة الوثقى " ، " منتخب المسائل " ، " مجمع الرسائل " ، " ذخيرة العباد " و . . . توسط علما و مراجع تقليد در هر عصر و زمانى تهيه شده و در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است .
اولين رساله اى كه در اين زمينه به فارسى زبانان عرضه شد كتاب با ارزش " جامع عباسى " است ، كه توسط مرحوم شيخ الاسلام " شيخ بهائى " و شاگردش " شيخ نظام الدين ساوجى " قدس سرهما نوشته شده است .
اين كتاب در زمان خود نقش توضيح المسائل امروز را داشته است و شيعيان از آن بهره مند بوده اند ، اما از آن جهت كه متن رساله هاى فارسى در گذشته از اصطلاحات پيچيده فقهى و كلمات مشكل و نا مأنوس انباشته بود ، و از سوى ديگر مردم براى فرا گيرى مسائل شرعى خود پيوسته از مراجع زمانشان مىخواستند كه نظرات فقهى خود را در يك

6