پس از مراجعه صبر كند . و در اين مدت با هر وسيله ممكن تحقيق مىكنند ، اگر ثابت شد كه زنده است بايد صبر كند ، و اگر ثابت نشد حاكم شرع به پدر يا جد پدرى شوهر دستور مىدهد كه زن را طلاق دهند ، و اگر ممكن نشد خود حاكم شرع او را طلاق مىدهد ، و بنابر احتياط واجب زن بعد از طلاق به مقدار عده وفات - يعنى چهار ماه و ده روز - عده نگه دارد و بعد مىتواند شوهر كند . و چنانچه پس از عده شوهر اول او پيدا شود حقى بر زن ندارد ، و اگر در بين مقدار عده طلاق پيدا شود حق دارد رجوع كند ، و اگر بعد از عده طلاق و قبل از پايان عده وفات پيدا شود احوط آن است كه رجوع نكند .
" مسأله 2797 " زنى كه يقين دارد شوهرش در سفر مرده اگر بعد از عده وفات شوهر كند و شوهر اولش از سفر برگردد ، بايد از شوهر دوم جدا شود و به شوهر اول حلال است ، ولى اگر شوهر دوم با او نزديكى كرده باشد بايد به مقدار عده طلاق صبر كند و شوهر اول با او نزديكى نكند ، و شوهر دوم نيز بايد مهر المثل - يعنى مهرى مطابق مهر زنهايى كه مثل او هستند - را به او بپردازد ، و بنابر احتياط در مقدار تفاوت بين مهر المثل و مهرى كه قرار داده اند مصالحه نمايند ، ولى زن در مدت عده مخارجى از شوهر دوم طلبكار نيست و به او نيز حرام ابدى مىشود .
" مسأله 2798 " اگر زن يقين كند كه شوهرش از دنيا رفته و بعد از تمام شدن عده وفات شوهر كند ، چنانچه معلوم شود شوهر او آن وقت نمرده و بعدا مرده است بايد از شوهر دوم جدا شود ، و بنابر احتياط واجب در صورتى كه آبستن باشد به مقدار عده طلاق براى شوهر دوم عده نگه دارد و بعد براى شوهر اول عده وفات نگه دارد ، و اگر آبستن نباشد ابتدا براى شوهر اول عده وفات و بعد براى شوهر دوم اگر با او نزديكى كرده عده طلاق نگه دارد . و در صورتى كه شوهر دوم با او نزديكى كرده ديگر نمىتواند با او ازدواج نمايد .
مسائل متفرقه عده :
" مسأله 2799 " اگر زن بگويد عده ام تمام شده با دو شرط از او قبول مىشود :
الف - زن مورد اتهام نباشد .
ب - از طلاق يا مردن شوهر او به قدرى گذشته باشد كه در آن مدت تمام شدن عده ممكن باشد .
" مسأله 2800 " زنى كه با او زنا شده اگر از زنا حامله شده باشد عده ندارد و ازدواج با او جايز است ، و اگر حامله نيست بنابر احتياط عده نگه دارد و بعد ازدواج كند .

499