مسائل احتكار و قيمت گذارى " احتكار " آن است كه كالايى كه شديدا مورد نياز مردم است به انگيزه گرانتر شدن از دسترس خريد آنان دور نگاه داشته شود ، به شكلى كه مردم از اين ناحيه در مضيقه و سختى قرار بگيرند ، خواه قصد ضرر زدن به آنان در بين باشد يا نه . احتكار در روايات زيادى مورد مذمت شديد قرار گرفته ، و شخص محتكر ملعون و خطاكار و خائن و در حد قاتل شمرده شده است . مطابق بعضى از روايات محتكر از پناه خداوند متعال خارج شده و از نعمتهاى الهى محروم مىشود .
" مسأله 2084 " ظاهرا حرام بودن احتكار در زمان ما منحصر به گندم ، جو ، خرما ، كشمش و روغن زيتون نيست ، بلكه شامل هر نوع كالا و خدمتى است كه شديدا مورد نياز مردم باشد و از نبود آن در مضيقه قرار گيرند . وامور ذكر شده در روايات از آن جهت است كه در گذشته بيشتر آنها شديدا مورد نياز مردم بوده اند .
" مسأله 2085 " اگر كالايى را به انگيزه گرانتر شدن از دسترس مردم دور نگاه دارد ولى آن كالا توسط ديگران به مردم عرضه مىشود و به گونه اى نيست كه آنان در مضيقه و سختى قرار گيرند ، در اين صورت احتكار صادق نيست .
" مسأله 2086 " اگر كالايى را براى رفع نيازهاى شخصى خود و خانواده اش از دسترس خريد مردم دور نگاه دارد و به جهت كمياب شدن قيمت آن گرانتر شود ظاهرا اشكال ندارد .
" مسأله 2087 " تشخيص اين كه دور نگاه داشتن كالايى از دسترس خريد مردم از مصاديق احتكار است يا نه ، به عهده حكومت صالح در هر زمان مىباشد .
" مسأله 2088 " حكومت صالح مىتواند محتكر را به عرضه نمودن كالاى مورد احتكار و فروش آن بدون اجحاف ملزم نمايد ، و چنانچه محتكر از عرضه نمودن كالا امتناع نمايد ، حكومت صالح مىتواند علاوه بر تعزير عادلانه او كالاى احتكار شده را به فروش برساند و پول آن را به صاحبش بپردازد .
" مسأله 2089 " حكومت صالح مىتواند محتكر را علاوه بر تعزير بدنى - مانند زندان و شلاق - تعزير مالى نيز بنمايد ، و تشخيص اين كه كدام يك مؤثرتر است با حاكم شرع جامع الشرايط مىباشد .
" مسأله 2090 " حكومت صالح از احتكار كالاهاى ضرورى جلوگيرى مىكند ، ولى

( 1 ) وسائل الشيعه ، كتاب التجاره ، باب 27 از ابواب " آداب التجاره " ، احاديث 1 و 3 و 6 و 11 و 13 .

370