را بخواند و بعدا نماز ظهر را قضاء كند ، و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن چهار ركعت وقت دارد ، بايد نماز مغرب و عشا را بخواند و اگر كمتر وقت دارد ، بايد فقط عشاء را بخواند و بعدا مغرب را قضاء نمايد و چنانچه بعد از خواندن عشاء معلوم شود كه به مقدار يك ركعت يا بيشتر وقت به نصف شب مانده است ، بايد فورا نماز مغرب را به نيت اداء بجا آورد .
مسأله 757 - مستحب است انسان نماز را در اول وقت آن بخواند و راجع به آن خيلى سفارش شده است و هر چه به اول وقت نزديكتر باشد بهتر است ، مگر آنكه تأخير آن از جهتى باشد ، مثلا صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند .
مسأله 758 - هرگاه انسان عذرى دارد كه اگر بخواهد در اول وقت ، نماز بخواند ناچار است با تيمم بخواند ، چنانچه بداند عذر او تا آخر وقت باقى است ، مى تواند در اول وقت ، نماز بخواند ، و اگر احتمال دهد كه عذر او از بين مى رود ، بايد صبر كند تا عذرش بر طرف شود و چنانچه عذر او بر طرف نشد ، در آخر وقت نماز بخواند ، و لازم نيست به قدرى صبر كند كه فقط بتواند كارهاى واجب نماز را انجام دهد ، بلكه اگر براى مستحبات نماز مانند اذان و اقامه و قنوت هم وقت دارد ، مى تواند تيمم كند و نماز را با آن مستحبات بجا آورد .
مسأله 759 - كسى كه مسائل نماز و شكيات و سهويات را نمى داند و احتمال مى دهد كه يكى از اينها در نماز پيش آيد ، بايد براى ياد گرفتن اينها نماز را از اول وقت تأخير بيندازد ، ولى اگر اطمينان دارد كه نماز را بطور صحيح تمام مى كند ، مى تواند در اول وقت مشغول نماز شود ، پس اگر در نماز مسأله‌اى كه حكم آن را نمى داند پيش نيايد نماز او صحيح است و اگر مسأله‌اى كه حكم آن را نمى داند پيش آيد جايز است به يكى از دو طرفى كه احتمال مى دهد عمل نمايد و نماز را تمام كند . ولى بعد از نماز بايد مسأله را بپرسد كه اگر نمازش باطل بوده ، دوباره بخواند و اگر صحيح بوده ، دوباره خواندن لازم نيست .
مسأله 760 - اگر وقت نماز وسعت دارد و طلبكار هم طلب خود را مطالبه

136