برسد اگر چه سهم هر كدام آنها اين مقدار نباشد . بايد خمس آن را بدهند و همچنين اگر مجموع كمتر از نصاب باشد . بنا بر احتياط واجب .
مسأله 1806 - اگر معدنى را كه در ملك ديگريست بيرون آورد ، آنچه از آن بدست مى آيد مال صاحب ملك است . و چون صاحب ملك براى بيرون آوردن آن خرجى نكرده ، بايد خمس تمام آنچه را كه از معدن بيرون آمده بدهد .
3 - گنج مسأله 1807 - گنج ، مالى است كه در زمين يا درخت يا كوه يا ديوار پنهان باشد و كسى آن را پيدا كند و طورى باشد كه به آن ، گنج بگويند و خمس در آن واجب است اگر طلا و نقره باشد .
مسأله 1808 - اگر انسان در زمينى كه ملك كسى نيست گنجى پيدا كند ، مال خود او است و بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 1809 - نصاب گنج 105 مثقال نقره در نقره 15 مثقال طلا است در طلا يعنى اگر نقره اى را كه از گنج بدست مى آورد ، قبل از كم كردن مخارجى كه براى آن كرده به 105 مثقال و طلا به 15 مثقال برسد بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 1810 - اگر در زمينى كه از ديگرى خريده گنجى پيدا كند و بداند مال كسانى كه قبلا مالك آن زمين بودن اند نيست ، مال خود او مى شود و بايد خمس آن را بدهد ، ولى اگر احتمال دهد كه مال يكى از آنان است ، بايد به او اطلاع دهد و چنانچه معلوم شود مال او نيست ، بايد به كسى كه پيش از او مالك زمين بوده اطلاع دهد ، و به همين ترتيب به تمام كسانى كه پيش از او مالك زمين بوده اند خبر دهد و اگر معلوم شود مال هيچ يك آنان نيست مال خود او مى شود و بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 1811 - اگر در ظرفهاى متعددى كه در يك جا دفن شده مالى پيدا كند كه قيمت آنها روى هم 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا باشد ، بايد خمس آن را بدهد .

309