ضامن است .
مسأله 1779 - اگر غير مال التجاره مالى داشته باشد كه خمسش را داده ، يا خمس ندارد و چنانچه قيمتش بالا رود ، اگر آن را بفروشد مقدارى كه بر قيمتش اضافه شده ربح سال فروش محسوب مىشود كه اگر از مخارج سالش زيادتر بيايد بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 1780 - اگر باغى احداث كند براى آن كه بعد از بالا رفتن قيمتش بفروشد ، بايد بعد از باغ شدن خمس درختها و ميوه و نمو درختها و زيادى قيمت باغ را بدهد ولى اگر باغ را فقط براى ميوه خوردن خود و عائله خود احداث كند چنانچه در بعض جاها حاجت به آن دارند و جزء مؤنه محسوب مىشود باغ و نمو آن هيچ كدام خمس ندارد و اگر براى اين كه ميوه آن را بفروشد و از قيمت آن استفاده كند آن را احداث كرده حكم سرمايه را دارد و خمس آن واجب است به اين معنى كه پس از آن كه باغ شد و درختهايش به حد كمال رسيد اگر زمين آن خمس نداشته خمس درختها را بدهند و بعد هم نمو درختها .
مسأله 1781 - اگر درخت بيد و چنار و مانند اينها را بكارد ، سالى كه موقع فروش آنها است اگر چه آنها را نفروشد ، بايد خمس آنها را بدهد . ولى اگر مثلا از شاخه‌هاى آن كه معمولا هر سال مىبرند ، استفاده‌اى ببرد و به تنهائى يا با منفعتهاى ديگر كسبش از مخارج سال او زياد بيايد ، در آخر هر سال بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 1782 - كسى كه چند رشته كسب دارد مثلا اجاره ملك مىگيرد و خريد و فروش و زراعت هم مىكند ، بايد خمس آنچه را در آخر سال از مخارج او زياد مىآيد بدهد . و چنانچه از يك رشته نفع ببرد و از رشته ديگر ضرر كند بنابر احتياط واجب بايد خمس نفعى را كه برده بدهد ولى اگر دو تجارت داشته باشد مىتواند ضرر يكى را با نفع ديگرى جبران نمايد .
مسأله 1783 - خرجهائى را كه انسان براى بدست آوردن فائده مىكند مانند دلالى و حمالى كه عينش يا عوضش باقى نمىماند جزء مخارج كسب است كه اگر به خود آن خرجها خمس تعلق نگرفته از فائده كسب مىتوان جاى آن گذاشت و

302