و نقره باشد ، اگر چه اول ماه دوازدهم زكات بر او واجب مىشود ، ولى اول سال بعد را بايد بعد از تمام شدن ماه دوازدهم حساب كند .
( مسأله 1865 ) : وجوب زكات در طلا و نقره و مال تجارت مشروط به آن است كه مالك عاقل و بالغ باشد ، ولى در گندم و جو و خرما و كشمش و همچنين در شتر و گاو و گوسفند مشروط به بلوغ و عقل مالك نمىباشد .
( مسأله 1866 ) : زكات گندم و جو وقتى واجب مىشود كه به آنها گندم و جو گفته شود ، و زكات كشمش وقتى واجب مىشود ، كه انگور مىباشد ، و زكات خرما وقتى واجب مىشود كه عرب به آن تمر گويد ، ولى وقت ملاحظه نصاب و دادن زكات در گندم و جو موقع خرمن و جدا كردن كاه آنها است ، و در خرما و كشمش موقع چيدن آنها است ، و اين وقت را وقت خشك شدن مىنامند .
( مسأله 1867 ) : در ثبوت زكات در گندم و جو و كشمش و خرما كه در مسأله پيش گفته شد ، بنابر اقوى معتبر نيست كه مالك بتواند در آنها تصرف كند ، پس اگر غائب باشد ، و مال هم در دست خود يا وكيلش نباشد ، مثلا كسى آنها را غصب كرده باشد باز هم زكات در آنها ثابت است .
( مسأله 1868 ) : در ثبوت زكات در طلا و نقره و مال التجاره كه گذشت ، بايد مالك عاقل باشد ، اگر مالك در تمام سال يا در مقدارى از آن ديوانه باشد ، زكات بر او واجب نيست .
( مسأله 1869 ) : اگر صاحب گاو و گوسفند و شتر ، و طلا و نقره در مقدارى از سال مست يا بيهوش شود ، زكات از او ساقط نمىشود ، و همچنين است اگر موقع واجب شدن زكات گندم و جو و خرما و كشمش مست يا بيهوش باشد .
( مسأله 1870 ) : در ثبوت زكات در غير گندم و جو و خرما و كشمش شرط است كه مالك متمكن از تصرف در مال باشد ، پس اگر كسى آن را غصب كرده

382