( دوم ) عملى كه روزه را باطل مىكند بجا نياورد ، ولى نيت روزه نكند يا ريا كند ، يا قصد كند كه روزه نباشد ، يا قصد كند كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد .
( سوم ) آن كه در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش كند و با حال جنابت يك روز يا چند روز روزه بگيرد .
( چهارم ) آن كه در ماه رمضان بدون اين كه تحقيق كند صبح شده يا نه ، كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده ، و نيز اگر بعد از تحقيق با اين كه گمان دارد صبح شده كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده ، قضاى آن روزه بر او واجب است . بلكه اگر بعد از تحقيق شك كند كه صبح شده يا نه و كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده بايد قضاى روزه آن روز را بجا آورد .
( پنجم ) آن كه كسى بگويد صبح نشده و انسان بگفته او كارى كه روزه را باطل مىكند ، انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده است .
( ششم ) آن كه كسى بگويد صبح شده و انسان بگفته او يقين نكند ، يا خيال كند شوخى مىكند و كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده است .
( هفتم ) آن كه كور و مانند آن بگفته كسى ديگرى افطار كند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده است .
( هشتم ) آن كه در هواى صاف بواسطه تاريكى يقين كند كه مغرب شده و و افطار كند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده است . ولى اگر در هواى ابر به گمان اين كه مغرب شده افطار كند بعد معلوم شود مغرب نبوده ، قضا لازم نيست .
( نهم ) آن كه براى خنك شدن يا بىجهت مضمضه كند يعنى آب در دهان بگرداند و بىاختيار فرو رود و همچنين است بنابر احتياط واجب اگر مضمضه براى وضوى غير نماز واجب باشد ولى اگر فراموش كند كه روزه است و آب را فرو دهد ، يا براى وضوى نماز واجب مضمضه كند و بىاختيار فرو رود ، قضا بر او واجب نيست .

289