براى ياد گرفتن مطالب طبى اگر چه متوقف باشد حفظ جان مسلمانى يا عده‌اى از مسلمانان بر تشريح ، و اگر با امكان تشريح غير مسلمان تشريح مسلمان كنند معصيت كار ، و بر آنها ديه است .
مسأله 2880 - اگر توقف داشته باشد حفظ جان مسلمانى يا عده‌اى از مسلمانان بر تشريح ، و امكان نداشته باشد تشريح غير مسلمان ، جائز است تشريح مسلمان ، و اما براى ياد گرفتن بدون آن كه زندگى مسلمانى موقوف بر آن باشد ، جائز نيست و موجب ديه است .
مسأله 2881 - در موردى كه حفظ جان مسلمانان موقوف بر تشريح مسلمان است بعيد نيست ديه نداشته باشد گرچه احتياط در ديه است .
مسأله 2882 - اگر حفظ جان مسلمانى موقوف باشد بر پيوند عضوى از اعضاء ميت مسلمانى ، جائز است قطع آن عضو ، و پيوند آن ، و بعيد نيست ديه داشته باشد ، و آيا ديه بر قطع كننده است يا بر مريض ، محل اشكال است ، لكن مىتواند طبيب با مريض قرار دهد كه او ديه را بدهد و اگر حفظ عضوى از مسلمان موقوف باشد بر قطع عضو ميت ، در اين صورت بعيد نيست جائز نباشد و اگر قطع كند ديه دارد ، لكن اگر ميت در حال زندگى اجازه داد ظاهرا ديه ندارد ، لكن جواز شرعى آن محل اشكال است و اگر خود او اجازه نداد ، اولياء او بعد از مرگش نمىتوانند اجازه بدهند و ديه از قطع كننده ساقط نمىشود ، و معصيت كار است .
مسأله 2883 - قطع عضو ميت غير مسلمان براى پيوند ، حرام نيست و ديه ندارد ، لكن اگر پيوند كرد ، اشكال واقع مىشود در نجاست آن وميته بودن آن براى نماز ، اگر ميته انسانى در نماز اشكال داشته باشد ، بنابر اين اشكال در ميته مسلمان نيز هست ، و اشكال نجاست اگر قبل از غسل قطع نمايند نيز هست ، لكن مىتوان گفت كه اگر عضو ميت پس از پيوند ، حيات پيدا كند ، از عضويت ميت مىافتد و به عضويت زنده در مىآيد . و نجس و ميته نيست بلكه اگر عضو حيوان نجس العين نيز پيوند شود ، و زنده به زندگى انسان شود از عضويت حيوان خارج و به عضويت انسان در مىآيد .
مسأله 2884 - اگر قطع عضو را بعد از مردن جايز دانستيم ، بعيد نيست كه در حال حيات ، فروش آن جايز باشد ، و انسان بتواند اعضاء خودش را بفروشد براى پيوند ، در مواردى كه قطع جايز است ، بلكه جواز فروش تمام جسم را تشريح در موردى كه جائز است ، خيلى بعيد نيست . اگر چه بىاشكال نيست لكن گرفتن مبلغى براى اجازه دادن در مورد جواز مانع ندارد .
مسأله 2885 - انتفاع بردن به خون در غير خوردن و فروختن آن براى انتفاع حلال ،

414