مسأله 1875 - اگر گندم و جو و خرما و انگور از آب باران يا نهر مشروب شود يا مثل زراعتهاى مصر از رطوبت زمين استفاده كند ، زكات آن ده يك است ، و اگر با دلو و مانند آن آبيارى شود ، زكات آن بيست يك است و اگر مقدارى از باران يا نهر يا رطوبت زمين استفاده كند و به همان مقدار از آبيارى با دلو و مانند آن استفاده نمايد ، زكات نصف آن ده يك و زكات نصف ديگر آن بيست يك مىباشد يعنى از چهل قسمت سه قسمت آن را بابت زكات بدهند .
مسأله 1876 - اگر گندم و جو و خرما و انگور ، هم از آب باران يا مانند آن مشروب شود و هم از آب دلو يا مانند آن استفاده كند ، چنانچه طورى باشد كه بگويند با دلو مثلا آبيارى شده نه باران زكات آن بيست يك است ، و اگر بگويند با آب باران آبيارى شده نه دلو مثلا زكات آن ده يك است .
مسأله 1877 - اگر شك كند كه آبيارى با آب باران شده يا آبيارى به دلو ، بيست يك بر او واجب مىشود .
مسأله 1878 - اگر گندم و جو و خرما و انگور با آب باران يا نهر مشروب شود و به آب دلو و مانند آن محتاج نباشد ولى مثلا با آب دلو هم آبيارى شود ، و آب دلو به زياد شدن محصول كمك نكند زكات آن ده يك است ، و اگر با دلو و مانند آن آبيارى شود و به آب نهر يا باران محتاج نباشد ولى با آب نهر يا باران هم مشروب شود و آنها به زياد شدن محصول كمك نكنند ، زكات آن بيست يك است .
مسأله 1879 - اگر زراعتى را با دلو و مانند آن آبيارى كنند و در زمينى كه پهلوى آن است زراعتى كنند كه از رطوبت آن زمين استفاده نمايد و محتاج به آبيارى نشود زكات زراعتى كه با دلو آبيارى شده ، بيست يك و زكات زراعتى كه پهلوى آن است ، ده يك مىباشد .
مسأله 1880 - مخارجى را كه براى گندم و جو و خرما و انگور كرده است حتى مقدارى از قيمت اسباب و لباس را كه به واسطه زراعت كم شده ، مىتواند از حاصل كسر كند . و چنانچه پيش از كم كردن اينها به 288 من و 45 مثقال كم برسد ، بايد زكات باقى مانده آن را بدهد .
مسأله 1881 - قيمت وقتى كه تخم را براى زراعت پاشيده مىتواند جزء مخارج حساب نمايد .
مسأله 1882 - اگر زمين و اسباب زراعت يا يكى از اين دو ملك خود او باشد ، نبايد كرايه آنها را جزء مخارج حساب كند ، و نيز براى كارهائى كه خودش كرده يا ديگرى

249