نام کتاب : توضيح المسائل ( فارسي ) نویسنده : السيد الخميني جلد : 1 صفحه : 2
باشد ، يعنى در فهميدن حكم خدا از تمام مجتهدهاى زمان خود استادتر باشد . مسأله 3 - مجتهد و اعلم را از سه راه مىتوان شناخت : اول آن كه خود انسان يقين كند ، مثل آن كه از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد ، دوم آن كه دو نفر عالم عادل كه مىتوانند مجتهد و اعلم را تشخيص دهند مجتهد بودن يا اعلم بودن كسى را تصديق كنند ، به شرط آن كه دو نفر عالم عادل ديگر با گفته آنان مخالفت ننمايند ، سوم آن كه عدهاى از اهل علم كه مىتوانند مجتهد و اعلم را تشخيص دهند ، و از گفته آنان اطمينان پيدا مىشود مجتهد بودن يا اعلم بودن كسى را تصديق كنند . مسأله 4 - اگر شناختن اعلم مشكل باشد بايد از كسى تقليد كند كه گمان به اعلم بودن او دارد ، بلكه اگر احتمال ضعيفى هم بدهد كه كسى اعلم است و بداند ديگرى از او اعلم نيست بنابر احتياط واجب بايد از او تقليد نمايد و اگر چند نفر در نظر او اعلم از ديگران و با يكديگر مساوى باشند بايد از يكى از آنان تقليد كند . مسأله 5 - بدست آوردن فتوى يعنى دستور مجتهد چهار راه دارد : اول شنيدن از خود مجتهد . دوم شنيدن از دو نفر عادل كه فتواى مجتهد را نقل كنند ، سوم شنيدن از كسى كه مورد اطمينان و راستگوست . چهارم ديدن در رساله مجتهد در صورتى كه انسان به درستى آن رساله اطمينان داشته باشد . مسأله 6 - تا انسان يقين نكند كه فتواى مجتهد عوض شده است مىتواند به آنچه در رساله نوشته شده عمل نمايد ، و اگر احتمال دهد كه فتواى او عوض شده جستجو لازم نيست . مسأله 7 - اگر مجتهد اعلم در مسألهاى فتوى دهد مقلد آن مجتهد يعنى كسى كه از او تقليد مىكند نمىتواند در آن مسأله به فتواى مجتهد ديگر عمل كند ، ولى اگر فتوى ندهد و بفرمايد احتياط آن است كه فلانطور عمل شود ، مثلا بفرمايد احتياط آن است كه در ركعت سوم و چهارم نماز سه مرتبه تسبيحات اربعه يعنى ( سبحان الله والحمد لله و لا إله الا الله و الله اكبر ) بگويند ، مقلد بايد يا به اين احتياط كه احتياط واجبش مىگويند عمل كند و سه مرتبه بگويد ، يا به فتواى مجتهد ديگرى عمل كند و بنابر احتياط واجب به فتواى مجتهدى كه علم او از مجتهد اعلم كمتر و از مجتهدهاى ديگر بيشتر است عمل نمايد ، پس اگر او يك مرتبه گفتن را كافى بداند مىتواند يك مرتبه بگويد و همچنين است اگر مجتهد اعلم بفرمايد مسأله محل تأمل يا محل اشكال است . مسأله 8 - اگر مجتهد اعلم بعد از آن كه در مسأله فتوى داده احتياط كند - مثلا بفرمايد ظرف نجس را كه يك مرتبه در آب كر بشويند پاك مىشود ، اگر چه احتياط آن است كه
2
نام کتاب : توضيح المسائل ( فارسي ) نویسنده : السيد الخميني جلد : 1 صفحه : 2