هم تفاوت دارند ، اگر به زارع بگويد در يكى از اين زمينها زراعت كن و آن را معين نكند مزارعه باطل است . نهم خرجى را كه هر كدام آنان بايد بكنند معين نمايند ، ولى اگر خرجى را كه هر كدام بايد بكنند معلوم باشد ، لازم نيست آن را معين نمايند .
مسأله 2230 - اگر مالك با زارع قرار بگذارد كه مقدارى از حاصل براى او باشد و بقيه را بين خودشان قسمت كنند ، چنانچه بدانند كه بعد از برداشتن آن مقدار ، چيزى باقى مىماند مزارعه صحيح است .
مسأله 2231 - اگر مدت مزارعه تمام شود و حاصل بدست نيايد ، چنانچه مالك راضى شود كه با اجاره يا بدون اجاره زراعت در زمين او بماند و زارع هم راضى باشد مانعى ندارد و اگر مالك راضى نشود ، مىتواند زارع را وادار كند كه زراعت را بچيند و اگر براى چيدن زراعت ضررى به زارع برسد لازم نيست عوض آن را به او بدهد ، ولى زارع اگر چه راضى شود كه به مالك چيزى بدهد ، نمىتواند مالك را مجبور كند كه زراعت در زمين بماند .
مسأله 2232 - اگر به واسطه پيش آمدى زراعت در زمين ممكن نباشد مثلا آب از زمين قطع شود در صورتى كه مقدارى از زراعت بدست آمده باشد حتى مثل قصيل كه مىتوان به حيوانات داد آن مقدار مطابق قرارداد مال هر دوى آنها است ، و در بقيه مزارعه باطل است ، و اگر زارع زراعت نكند ، چنانچه زمين در تصرف او بوده و مالك در آن تصرفى نداشته است ، بايد اجاره آن مدت را به مقدار معمول به مالك بدهد .
مسأله 2233 - اگر مالك و زارع صيغه خوانده باشند ، بدون رضايت يكديگر نمىتوانند مزارعه را به هم بزنند ، و همچنين است اگر مالك به قصد مزارعه زمين را به كسى واگذار كند و طرف هم به همين قصد بگيرد ، ولى اگر در ضمن خواندن صيغه مزارعه شرط كرده باشند كه هر دو يا يكى از آنان حق به هم زدن معامله را داشته باشند مىتوانند مطابق قرارى كه گذاشته‌اند معامله را به هم بزنند .
مسأله 2234 - اگر بعد از قرار داد مزارعه ، مالك يا زارع بميرد مزارعه به هم نمىخورد وارثشان بجاى آنان است ، ولى اگر زارع بميرد و شرط كرده باشند كه خود زارع زراعت را انجام دهد ، مزارعه به هم مىخورد ، و چنانچه زراعت نمايان شده باشد ، بايد سهم او را به ورثه‌اش بدهند و حقوق ديگرى هم كه زارع داشته ، ورثه او ارث مىبرند ، ولى نمىتوانند مالك را مجبور كنند كه زراعت در زمين باقى بماند .
مسأله 2235 - اگر بعد از زراعت بفهمند كه مزارعه باطل بوده چنانچه تخم مال مالك بوده حاصلى هم كه به دست مىآيد مال او است و بايد مزد زارع و مخارجى را كه كرده

303