اشاره نمايد .
مسأله 1070 - كسى كه نمىتواند بنشيند ، بايد ايستاده نيت سجده كند و چنانچه مىتواند ، براى سجده با سر اشاره كند و اگر نمىتواند ، با چشمها اشاره نمايد و اگر اين را هم نمىتواند ، در قلب نيت سجده كند ، و بنابر احتياط واجب با دست و مانند آن براى سجده اشاره نمايد .
مسأله 1071 - اگر پيشانى بىاختيار از جاى سجده بلند شود ، چنانچه ممكن باشد بايد نگذارد دوباره به جاى سجده برسد ، و اين يك سجده حساب مىشود ، چه ذكر سجده را گفته باشد يا نه و اگر نتواند سر را نگهدارد و بى اختيار دوباره به جاى سجده برسد ، روى هم يك سجده حساب مىشود و اگر ذكر نگفته باشد بايد بگويد .
مسأله 1072 - جائى كه انسان بايد تقيه كند مىتواند بر فرش و مانند آن سجده نمايد و لازم نيست براى نماز به جاى ديگر برود .
مسأله 1073 - اگر روى چيزى كه بدن روى آن آرام نمىگيرد سجده كند باطل است ولى روى تشك پر يا چيز ديگرى كه بعد از سر گذاشتن و مقدارى پائين رفتن آرام مىگيرد سجده كند اشكال ندارد .
مسأله 1074 - اگر انسان ناچار شود كه در زمين گل نماز بخواند مىتواند در حالى كه ايستاده است ، براى سجده با سر اشاره كند و تشهد را ايستاده بخواند و اگر سجده و تشهد را بطور معمول هم بجا آورد ، نمازش صحيح است .
مسأله 1075 - در ركعت اول و ركعت سومى كه تشهد ندارد ، مثل ركعت سوم نماز ظهر و عصر و عشا اگر بعد از سجده دوم بدون آن كه مقدارى بنشيند براى ركعت بعد برخيزد نمازش صحيح است ، ولى بنابر احتياط واجب بايد بعد از سجده دوم قدرى بىحركت بنشيند و بعد برخيزد .
چيزهائى كه سجده بر آنها صحيح است مسأله 1076 - بايد بر زمين و چيزهاى غير خوراكى كه از زمين مىرويد ، مانند چوب و برگ درخت سجده كرد و سجده بر چيزهاى خوراكى و پوشاكى صحيح نيست و نيز سجده كردن بر چيزهاى معدنى مانند طلا و نقره و عقيق و فيروزه باطل است اما سجده كردن بر سنگهاى معدنى مانند سنگ مرمر و سنگهاى سياه اشكال ندارد .
مسأله 1077 - احتياط واجب آن است كه بر برگ درخت مو اگر تازه باشد سجده

145