سؤال :
در موارد پرداخت فاضل ديه ; چنانچه اولياى دم على رغم اصرار بر قصاص ، قدرت پرداخت فاضل ديه را نداشته باشند و از طرفى به طور عادى نيز اميدى به تمكن آنان در آينده نباشد ، بفرماييد :
الف ) آيا در اين گونه موارد قصاص به طور قهرى به ديه تبديل مىشود ؟
ب ) چنانچه پاسخ منفى است ، در شرايطى كه عدم قصاص يا تأخير آن به مصلحت نباشد و چه بسا عوارض سياسى و اجتماعى شديدى در برداشته باشد ، آيا مىتوان فاضل ديه را از بيت المال پرداخت و حكم قصاص را اجرا نمود ؟
ج ) در فرض مسأله آيا مىتوان بدون رد فاضل ديه قصاص را اجرا نمود و فاضل ديه به عنوان دين ، بر ذمه ولى دم باقى بماند ؟
د ) اگر ( آن گونه كه برخى از فقها مىفرمايند ) در اين گونه موارد ، وظيفه ، صبر كردن تا زمان ايسار ولى دم است ، در مواردى كه ممكن است انتظار قصاص سال ها به طول بكشد و اين امر براى قاتل و خانواده وى موجب عسر و حرج گردد ، تكليف چيست ؟
جواب :
( باسمه جلت اسمائه ) در موارد پرداخت فاضل ديه مانند آن كه مردى زنى را بكشند ، اولياء دم مخيرند بين قصاص ، و پرداخت فاضل ديه ، و بين قبول ديه كامله زن كه نصف ديه مرد است .

130