سؤال :
هنگامى كه قصاص قاتل مشروط به رد فاضل ديه از سوى اولياى دم باشد ، بفرماييد :
الف ) فاضل ديه حق چه كسى است ؟ ( قاتل يا ورثه وى ) ب ) در صورتى كه حق قاتل باشد آيا مىتواند از حق خويش گذشت كند ؟
ج ) آيا انگيزه قاتل در حكم فوق تأثيرى دارد ؟ ( مثل محروم كردن ورثه از ديه يا خروج از بلا تكليفى و نجات از زندان ، يا هنگامى كه اولياى دم به دليل اعسار قادر به پرداخت فاضل ديه نيستند و از طرف ديگر نه حاضر به دريافت ديه هستند و نه قاتل را عفو مىكنند . ) جواب :
( باسمه جلت اسمائه ) الف ) در روايات فاضل ديه دستور داده شده است ، كه به اهل قاتل داده شود ، نه خود او ظاهر اين است كه آن هم مانند اصل ديه مال وراث است .
ب ) بنابر اين گذشت او مانند گذشت از اصل ديه است كه در زمان حيات چون ملك او نيست نمىتواند گذشت كند .
بلى مىتواند كه وصيت كند كه گذشت بشود ، بعد از موت كه چنانچه كمتر از ثلث مال او باشد نافذ ، و الا موقوف بر اجازه ورثه است .
ج ) در اين حكم انگيزه قاتل هر چه باشد تأثير ندارد . والله العالم ( تاريخ جواب استفتاء : 21 ربيع الثانى 1420 )

128