140 س - بنده كه يكى از دبيران آموزش و پرورش تهران هستم ، در سال گذشته در اثر اضافه كارى كه يك جا دريافت نمودم پولم به اندازه سفر حج رسيد ، و من تصميم به ثبت نام گرفتم ، و تمام مدارك را حاضر كردم ، ولى در موقع ثبت نام گفتند بايد حتما برگ پايان خدمت داشته باشى ، و چون من در آن موقع خدمت سربازى را در وزارت آموزش و پرورش و محل كارم مىگذراندم ، از ثبت نام من جلوگيرى به عمل آمد . حال در خرداد ماه امسال سربازى من تمام مىشود ، در اين صورت آيا در سال گذشته ، واجب الحج بوده‌ام يا نه ، در صورتى كه در آن موقع تازه متأهل شده بودم ، و با پدرم زندگى مىكردم ، و خانه جداگانه نداشتم ، و بعد از رد شدن از سفر ، پول را صرف خريدن ماشين كه يكى از ضروريات زندگى من در آن موقع و در حال حاضر است نمودم ؟
ج - در فرض مرقوم ، اگر در سال گذشته متمكن از رفع مانعى كه براى شما پيش آمده نبوده‌ايد ، تمكن از سفر حج نداشته‌ايد ، و فعلا هم كه استطاعت مالى نداريد حج بر شما واجب نيست ، و در آينده هر زمان كه إن شاء الله مستطيع شديد مشرف شويد .
141 س - شخصى پول براى حج به حساب ريخته ، و امسال كه نوبت تشرف او است فوت نموده ، و وصيت كرده كه شخص خاصى بجاى او حج بجاى آورد ، و لكن اين شخص خودش استطاعت مالى و بدنى دارد ، فقط از جهت طريق برايش امكان رفتن نيست ، آيا مىتواند با استفاده از نوبت موصى ، به حج برود ، اگر چه او و وصى و هم چنين ورثه ميت رضايت نداشته باشند ؟

59