مسأله 29 - اگر شخصى طلبى دارد كه با وصول آن مىتواند به حج مشرف شود ، پس اگر وقت آن رسيده است ( دين حال ) و مىتواند ولو با كمك غير و اقامه دعوى در نزد حاكم شرع و يا با رجوع به حاكم غير شرعى - در صورتى كه استيفاء حق موقوف بر آن باشد ، بنابر اقوى - آن را وصول نمايد ، گرفتن و رفتن به حج واجب است . و اگر دين مؤجل ( مدت دار ) است ، در صورتى كه بدهكار بدون مطالبه مىپردازد ، گرفتن آن و صرف در حج ، واجب است ، و اگر محتاج به مطالبه از او باشد ، مطالبه ، تحصيل استطاعت بوده ، و واجب نيست ، و اگر شك داشته باشد كه مديون با مطالبه مىپردازد يا نه ، به جهت آن كه احتمال استطاعت مىدهد ، و تمكن از فحص دارد ، احتياط در مطالبه است ، و مطالبه در اين فرض فحص از استطاعت است ، نه تحصيل استطاعت .
مسأله 30 - كسى كه نفقه حج را ندارد ، اگر چه مىتواند قرض كند ، و به راحتى دين خود را ادا نمايد ، حج بر او واجب نيست .
و هم چنين اگر مالى داشته باشد كه نزدش نيست ، و يا جنسى دارد كه فعلا نمىتواند وصول نمايد ، استقراض بر او واجب نيست ، اگر چه موافق با احتياط است ، بلى در صورت اخير اگر قرض كند ، به خاطر صدق استطاعت ، حج بر او واجب است .

25