< فهرس الموضوعات > حرف الهاء مع الكاف واللام والميم والنون والواو < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > " حرف الياء " حرف الياء مع الالف < / فهرس الموضوعات > كبود وريزه وتلخى او غالب او را هند باء البصل نامند هر دو قسم در اول سردوتر وبا اجزاء حارهء لطيفه كه از شستن رفع گردد واز جهة لطافت مفرط بحسب اختلاف هوا وزمان ومكان تغير طعم ورنگ وطبع او مىشود واو مفتح سدد ومقوى جگر ومسكن حرارة وخون وتشنگى وصفرا والتهاب معده وهوائى جگر حار وبارو ورافع سدهء آن ومنقى مجارى بول وكرده وآب برگ او با آب رازيانه بهترين ادويهء يرقان سدديست چون آب آن را بجوشانند وكف گرفته با سكنجبين بنوشند جهة بتهاى كهنه وتقوية معهد ورفع تعفن رطوباة وبا گلقند جهة تب ربع نافع وچون با قدرى رازيانه وكشوث بجوشانند ثقيح واسهال او زياده مىشود وطلاى آب او جهة او رام حاره ودرد چشم وبا سرب سائيده وروغن گلسرخ جهة سرطان متقرح بيعديل وغرغرهء او با آب خيار شنبر جهة ابتداى ورحم حلق وخناق وضماد كوبيدهء برگ او جهة رمد حار مجرب خصوصا با روغن بنفشه وآرد جو وبا آرد جو وسركه جهة مفاصل ونقرس حار واو رام حاره بيعديل وقدر شربت از آب او تا نيم رطل است ومضر صاحب سرفه ن مصلحش شكر است وتخم كاسنى در دويم خشك ومايل بحرارة وبا اجزاى بارده جهة تبهاى صفراوى وسددى ويرقان وخفقان وصداع وامراض جگر وبا مطبوخ صندل ورازيانه جهة رفع سموم وضعف كرده وسپرز وقطع نفث الدم وتحريك اشتها مؤثر وبغير از تر طيب در ساير افعال نايب مناب برگ كاسنى است وقدر شربتش از دو درهم تا پنج درهم است واو مقيى وكريه الطعم ومصلحش سكنجبين وادويهء خوشبو موافق آن وبيخ كاسنى در اول گرم ودر دويم خشك وبغايت مفتح وملطف اخلاط ومنقى مجارى غذا ومدر بول وجهة تبهاى مركبه ومزمنه وتصفيه خون ورفع ورم احشا ودرد مفاصل واستسقا ونضيح وتحليل مواد نافع وقدر شربت از سائيده ء او يك درهم تا چهار درهم ودر مطبوخ از پنج درهم تا پانزده درهم وعرق كاسنى نسبت به آب او بسيار ضعيفتر است هند باى برى غير خندريلى است نبانش مانند بستانى وگلش كبود وطعمش بسيار تلخ وبرگش درشت وبيخار است او را بقلهء يهوديه نامند دراول سرد وخشك ودرتبريد زياده بر بستانى وقابض طبع ومقوى معده ودر جميع افعال بغير ترطيب قويتر از بستانى وقاطع نفث الدم وآب او با روغن زيتون رافع اكثر سموم هوام وسموم مشروبه ومدر شير وحمول عصارهء او رافع ورم حارهء فرج وضماد بيخ او جهة گزيدن عقرب وزنبور ومار مفيد وبا آرد جو جهة باد سرخ وبا سفيد اب وسركه جهة سوختگى آتش والتهاب اعضاء نافع وتخم وبيخ او در افعال قويتر از بستانيست وهر يك بدل ديگرى اند هند باء هاشميه وهند باى شاميه نوع بزرگ وورق بستانى است هند باء البقل نوع ريزه برگ كاسنى بستانيست هوم بلغة ترك نباتيست شاخهاى او پر كره وبارش شبيه بعنب الثعلب وكبك از آن بسيار محظوظست وبى برگ وبى بيخ وبا ريشهاى ضعيف غير غاير واز سموم قتاله وچون پيكانرا به آب او آلوده خشك كنند زخمش كشنده است هوم المجوس گياهيست ساقش يك عدد وباريك وصلب وگلش زرد وتيره وشبيه بياسمين وبرگش ريزه است وظاهرا از جنس ارغوان زرد باشد ونزد بعضى بخور مريم است در اول سيم گرم وخشك وجالى ومفتح سدد وبا حدة وبسيار مجفف وطبيخ كل او جهة حصاة مثانه واحتباس بول بسيار مفيد وذر ور گل او حابس خون جرحات وقدر شربتش يك مثقال وزياده از دو مثقال او كشندهء بتخفيف قويست هوفاريقون معرب از اوقاريقون يونانيست وآن سه قسم مىباشد وهر سه قسم را ثمر مثل جو است قسميرا ساق بقدر شبرى وزياده وبرگش مانند برگ وسند واب وبسيار سرخ وگلش سفيد وشبيه بگل شب بو ودر بو شبيه ببوى صنوبر وتخمش سياه دراز ومدور ومانند جو ومنبتش زمينهاى سخت در اول سيم گرم وخشك وقوتش تا ده سال باقيست ومجفف وملطف ومدر بول وحيض ومخرج جنين ومحلل ومفتح سدد وجهة درد ورك نافع وبرگش جهة التيام جراحات وثيقه زخمهاى متعفنه ورفع سوختگى آتش وعصاره وطبيخ او جهة نقرس بيعديل ومداومت شرب تخم او را هر روز نيمدرهم با ماء العسل جهة عرق النسا مجرب دانسته‌اند وجهة تب ربع تا نيموزن او سداب به دستور مجرب شمرده اند وبدلش تخم شبت وانيسون است وصنف دويم بزرگتر از اول وبرگش بقدر نعناع وپر شعبه وشعبها مستقيم وساقش سرخ وگلش زرد وتخمش درغلافى مانند خشخاش با خطوط ودر بوى شبيه بر ايتانج در آخر دويم گرم وخشك ودو درهم از تخمش مسهل صفراى غليظ وخوردن از آب سرد معين عمل اوست ودر ساير افعال مانند قسم اول وچون در شراب بجوشانند طلاى او رافع جراحات عضيمه است وصنف ديگر كه دازى رومى عبارت از اوست نباتش بزرگتر از اول وكوچكتر از ثانى وبسيار سرخ وپر شاختر وبرگش مانند برگ سداب وگلش زرد ودر بوى مانند قسم اول وگرمتر از اول ومسهل رطوبات معده ومجفف او در جميع افعال قويتر از اول وثانى وسرخ كنندهء رخسار ومقوى معده ورافع فالج وعرق النسا وعسر بول وحصاة ومسقط جنين ومدر حيض ومقاوم سموم وجهة استسقا وقولنج وتب ربع نافع وطلاى او جهة بهق وآثار بواسير وضربان مفاصل والتيام قروح نافع ومصدع محرور ومصلحش سكنجبين وقدر شربتش يك درهم واقسام او بدل يكديگرند وبدل همه او بوزن او اذخر ونصف او بيخ كبر است ومؤلف اختيارات بديعى گويد كه تخم هو فاريقون شبيه بسماق است واين قول مخالف قول جمهور حذاقست ونزد حقير مراد از ناكسير هندى قسم اخير است اگر چه اين خزاز وحكماى هند فاريقون ودازى رو ميرامكى دانسته‌اند وناكسير عبارت از آن واز اقسام او فرد كامل مراد ايشانست هو فسطيداس طرثوثيست كه در تحت لحية التيس واو غير لحية التيس است ومذكور شد هوجره وهو فقيداس

263