ومحلل رياح معده وامعاء وجهة درد سينه وسرفه وپهلو وجگر ومغص ودرد سپر نر وشكافتگى عضل وتقطير بول وحصاة ولكنت زبان ونيكو كردن رخسار و تسخين كرده وضماد او جهة مفاصل واو رام بلغمى ونفخ تحت سپرز وبهق وبرص وتشنج بلغمى وفالج وفتق وقيله وفرزجهء او با شير ماديان وزعفران جهة اعانت حمل واكتحال او جهة بياض وخوائيدن او جهة اغل زبان بيعديل وجهة درد دندان مفيد وجلوس در طبيخ اوجهة درد رحم نافع ومضر سر ومصلح او را زمانه ومحرق خون محرورين ومصلح آن سكنجبين وشربتش يك مثقال وبدلش مثل او زيره وثلث او زراوند طويلست وحيد بلغة مغربى مازريون سياه است وخشيزك وخشيزق بكاف آخر وبقاف تخم بسيتاج ودرمنهء تركى عبارت از اوست ونزد بعضى درمنه خراسانيست ودع از جمله اصداف وحلزونست وبهندى كردى ودر ديلم كلاچك ودر اصفهن كس كريه نامند بيوست او زباده از ساير اصداف ومدر مائية وجالى وجهة عسر بول وحصاة نافع وضماد محلول او در آب ليمو با قدرى نوشادر رافع اثار جلد مجربست ومحرق او در همه افعال مانند شيح ومضر ريه ومصلحش عسل وشربتش تا نيم مثقالست ودود اسم مغربى پليكى است ودين بيونانى كماه است ودح زو فاى رطب است ورد اسم جنس گلهاى اشجار است واز مطلق او مراد ورد احمر بستانيست چه اقسام ورد سفيد وزرد وسرخ مىباشد وهر يك از او برى وبستانى وهر يك بنامى مخصوصند وبستانى اقسام او مضاعف وبزى هر يك غير مضاعفند ورد ابيض برى به فارسى آن را نسترن سفيد نامند ومذكور شد ورد ابيض بستانى بزرگتر از نسرين ومضاعف وبقدر گلسرخ ودرخت او خاردار وگلش زرد وغير مضاعف است ودر قوة مانند گل سفيد بستانيست ورد احمر برى درخت وليك است گلش سرخ وغير مضاعف ومذكور شد ورد احمر بوستانى به فارسى گلسرخ نامند وبهترين او تمام نشكفته است وآن مركب القوى ودر نزد اكثر سرد ودر اول دويم خشك ونزد جمعى گرم وتر ونزد بعضى معتدل ومفرح ومقوى دل واعضا ومسهل صفرا وبلغم رقيق وبا قوة قابضه وخشك او را قبض زياده ومفتح ما ساريقا وجهة ضعف معده وجگر وكرده وخفقان حار وغشى وجهة ريه ورحم ومقعد وطلاى او وقطور عصارهء او جهة درد سر وچشم وگوش ومضمضهء آن جهة تقوية لثه وضماد كوبيدهء او جهة مراق ورطوبة معده وسائيدهء او جهة ثاليل وسحج جلد كه به سبب حركة بهم رسد ورويانيدن گوشت زخمهاى عميق وضماد تازهء او جهة اعانة بر اخراج پيكان وخار از بدن وذر ور خشك او جهة جوششها والتيام زخمها وقلاع وزخم آبله وسيلان رحم وخوشبو كردن او وبا برك مورد جهة قطع عرق وضماد برگ درخت او جهة خزاز واو رام حاره وورم مقعد وشكستگى اعضا مفيد وتخم گل كه عبارت از ثمر اوست در افعال مانند وليك است كه آن عبارت از ثمر گل سرخ برى باشد ومذكور شد وآنچه در ميان گل شبيه بتخم وزرد است آن را زرد وگوينده در به او با آب رافع اسهال عسر العلاج ورافع نفث الدم وسيلان جونست خصوصا چون با اقماع گل بسايند وحمول او مقوى رحم ورافع رطوبت آن ومضيق فرجست وبوئيدن كل مهيج زكام وعطسه وماشرا در بعضى امزجه ودر بعضى ومسكن او ومصلح او كافور ومضر باه ومورث تشنگى ومصلح او انيسون وقدر شربت از تازهء او تا ده درهم واز خشك او تا چهار درهم واز آب او هشت درهم وبدلش مثل او بنفشه وربع او مرز نجوش است وگويند ده درهم غنچه تازهء او ده بار عمل ميفرمايد وروغن گل سرخ كه گل پى اقماعر را در روغن كنجد كرده در آفتاب بگذارند وبعد از سفيد شدن گل تجديد تا هفتم به كنند ويا آب افشردهء تازه او را با مثل او روغن كنجد يا زيتون بجوشانند تا روغن بماند روغن مزبور مركب القوى وراغ وقابض ومحلل وموافق مواد حاره وبارده وبا قوة مسهله ومسكن التهاب معده وروياننده گوشت زخمهاى عميق ومجفف رطوبة او ورافع مواد خبيثه او وحقنه او رافع قرحهء امعأ ومضمضهء او مسكن درد دندان ونطول او مقوى دماغ وحابس اسهال مرارى ومسهل ماء لزجه ومقوى اعضا ومحلل مواد فاسده ودر تسكين دردها عجيب الاثر وطلاى او با سركه ولخلخه او با سركه وگلاب مسكن دردسر ورادع نجارات دماغى وموافق او رام آن ورافع زحير ودرد امعا وچرب كردن او ادويه حابس اسهال باو مقوى فعل آن وقطور او جهة درد گوش وتدهين او با سكره وآب مورد رافع عرق وپادزهر قروح وجوششهاى حاره وشرب او رافع خوردن وآهك وزرنيخ وصابون وذراريح وامثال آن وبدلش نيموزن او وروغن بنفشه وبوزن او دهن اخلاف وقدر شربتش تا يكوقيه است وگلاب نيز مركب القوى ومايل بسردى وبا حرارة لطيفه ومايل برطوبت وبا قوة قابضه است وبعضى سردى وخشكى او را بسيار غالب دانسته‌اند وآن مقوى دماغ وفم معده وقوتهاى بدنى ونيمگرم او جهة خشونة سينه ونفث الدم وعوارض نزله ودرد معده وامعا ومغص بارده وحار ودر وجگر سرد وجهة خفقان حار وتقوية بدن وبا شراب جهة زياد قى تفريح وبوئيدن وطلا كردن او جهة دردسر حار ودرد چشم وبا قرنفل جهة بار داو ولخلهء او جهة تقوية دل ورفع غشى وبيهوشى وتقوية دماغ وحواس باطنى ونشاط نفس ورفع خار مفيد وبالخاصية مضر باه وباعث سفيدى موى ومصلحش كلاب ونبات وقدر شربتش تا هجده مثقال وگلاب مكرر بقدر دو وقيه آن مسهل ؟ ؟
ورد منتن درياس است ورد الحماق به فارسى گل رعنا نامند اندرون او سرخ وبيرون زرد وبدبوى واز اقسام درد منتن است كرم و خشك وبيخ او محلل وبسيار گرم ودر اطليه استعمال او اولى است ورد الباخ گل عليق الكلب است ورد صينى نسرين است ورد الفجار وورد التجار ورد الحماقست ورد الحمير نزد بعضى كل خطميست وبلغة مغربى گل فاوانياست ورد الزوانى بلغة مغربى كل خطمى است ورد فرا شقايق النعمان است ورد اتحب كبيكج است ورل ماهى سقنقور است ورا جالود فاشر است ورطوى ؟ ؟

260