يكى از جبال ويكى از قبوز موتى كه بجهة حفظ بدن بر او طلا ميكرده اند واو غير اعضاى انسانيست اگر چه در اكسر نفعى مىكند ليكن شرب او حرام ومورث كورى وفساد بدن ومضرتهاى بيغاتيست موز معرب از اسم هنديست وبه عربى طلح نامند درخت او شبيه بنبات زره ومربع ساق او تا سه زرع مىشود وبرگش دراز وعريض وتا بقدر دو زرع وثمرش سبز وبقدر خيار كوچكى ونارس او را چيده در ميان كاه ميكذارند ماز رد وشيرين كردد وثمرش تا هفتاد روز مىرسد وموقوف بزمانى وفصلى نيست ورطوبة ثمر او لزج وشيرين ومانند عسل است ودر فلاحة مذكور است كه چون دانه خرما را در قلقاس غرس نموده تسقيه كنند وسرگين اسب در محل غرس بريزند درخت موز مىشود واو در گرمى معتدل ودر دويم تر ومسمن بدن ومرطب معده وملين سينه وبعد از هضم كثير الغذاء ومولد خون ومحرك باه محرورين وجهة لاغرى كرده وسرفه وخشونة حلق وطلاى او با سركه وآب ليمو جهة كچلى وسعفه وجرب وحكه وبا آب تخم خربزه جهة گلف ونيكو كردن رخسار وخاكستر پوست او وپوست درخت او جهة التيام زخمها ورفع نزف الدم وضماد برگش جهة تحليل او رام نافع ومولد رياح وسدد وضعف هاضمه ومصلحش عسل وشكر ومرباى زنجبيل است مولو بزانا مرداسنگ سفيد كرده است موقوطس بلغة عبرانى فطراست موم اسم فارسى شمع است موقد النار كبريت است موريون نوعى از بيروج است كه برگش سفيد وشبيه به برگ چغندر باشد مور صيقى بيونانى طرفاست بمو غالى بيونانى ابن عرس است موليقون برومى ابار است مولى بيونانى حرمل عربيست مون وميون مو است مورد اسفرم آس بريست وگويند اسم فارسى اذخر است مورامون پرسياوشانست موفيون نوعى از سموم قريب به بيش است مورد اسم فارسى آس است موش به فارسى فاره است موش كور به فارسى خلد است مويز به فارسى زبيب است مويزك عسلى اسم فارسى دبق است مويزك ومويز كوهى اسم فارسى مويز جست موميائى كوهى فقر اليهود است مورچه به فارسى نمل است موسير به فارسى بصل الزنراست موش دشتى به فارسى يربوع است موچه بلغة اصفهان قثاء بريست موجرس بهندى شكوفه قوقل است موته بهندى سعد است مولى بهندى فجل است موتى بهندى لؤلؤ است موت بهندى ماش هنديست مو ساكتى بهندى اذان الفارسى مور بهندى توتيا است موندى بهندى كما زريوس است مونك بهندى ماش است مها بضم اول وبالف آخر وبه دستور بياء آخر اسم نبطى سنگيست كه از نواحى روم وصعيد مصر خيزد سفيد وشفاف مانند بلور وبسيار صلب ومثل سنگ آتش زنه اتش از و ظاهر مىگردد ودر خون گرم حل مىشود ودر جائيكه مغنيسا بهم مىرسد او نيز يافت مىشود وقسمى از آن غير شفاف واز ان صلب تر وشبيه بنمك سنگ مىشود واو را كوبيده ظروف ميسازند واو غير حجر سلوانست در دويم سرد وخشك وبا مرواريد وشكر قالع بياض چشم است بى المى وحبه از او با نمك ونوشادر وزعفران وسركه وعسل رافع نقل زبان واز مجربات شمرده اند ومضفتت حصاة ومدر بول وتعليق او بر ران راست جهة عسر ولادت وبر اطفال جهة از خواب جستن ايشان ورفع ديدن خوابهاى پريشان وداشتن او در دست راست جهة قضاى حاجت وضماد او بريستان جهة زياد كردن شير ورفع انجماد آن مفيد است مهلبيه به فارسى فرنى نامند كه از جملهء اغذيه لذيذه است كه از آرد برنج وشير وشكر ترتيب ميدهند واو را دورس مايلى جهة مهلب بن مغيره اختراع نموده بجهة رقع قى طعام كه از ريختن سودا بمعده ناشى شده بود كرم وتر وجهة ماليخوليا وجنون ودرد سر بيسى وفربه كردن بدن وتوليد خون صالح مؤثر است مهد آذر بواست مهلتى ومهلوكى ومهلوكى اسم هندى سوس است مهار اسم سندى سناى مكى است مهور اسم هندى حماحم است مهندى اسم هندى حناست مه بهندى عسل است مهر گياه اسم فارسى بيروج الصنم است مهك اسم فارسى سوسن است مهرهء مار اسم فارسى حجر الحيه است ميسن اسم غربيست وبيونانى لوطوس نامند درختيست قريب بجوز رومى وبرگش باريكتر وزوايد او بيشتر است وشبيه به برگ كرفس وچوبش مايل بسياهى وسرخى وصلب وخوشبو ودانه او سياه واز دانه انار كوچكتر وبا تندى در دويم گرم وخشك ومقوى معده وكرده ومنقى رطوبات وحقنه با نشارهء چوب او جهة سحج وقرحه امعا وضماد او را جهة داء الفيل وتحليل او رام از مجربات دانسته‌اند ميعهء سايله اسم عربى صمغ درختيست بسيار خوشبو وآنچه از درخت تراوش كند اشقر مايل بزردى وبقوام عسل مىباشد وبهترين اقسام است وهر چه از افشردن اجزاى درخت حاصل مىشود مايل بسرخى وغليظتر است وانچه او را بطبخ غليظ سازند سياه وثقيل ومسمى بميعهء يابسه است ومؤلف كتاب مرشد گويد كه يكنوع سفيد مىباشد ويكنوع او سرخ ومحمد بن زكريا گويد كه آن صمغ درختيست مسمى بعبهر در بلاد شام شبيه بدرخت به وقوتش تا ده سال باقيست درسيم گرم وخشك ومحلل رياح وملين ومنضج ومدر بول وحيض ومقوى اعضاى باطنى وسه درهم يا چهار وقيه آب گرم مسهل قوى بلغم وجهة جذام وسرفه ونزله وزكام ودرد سينه وريه واستسقا وسپرز وكرده ومثانه ودرد كمر وركين وگرفتن آواز وطلاى مطبوخ او با روغن زيتون جهة ماندگى

251