سرد وخشك وقابض وقاطع قى واسهال مرارى ومانع صعود بخارات ومسكن تشنگى وحرارت ودرد معده وامعائى كه خلط موجود باشد مسهل بعصر ومضر صاحبب معالست ورب به شيرين وقريب الاعتدال وبيوت در او غالب وقبض باو كمتر از قسم ترس او در جميع افعال مثل آن دور احشاى ضعيفه اسب از اوست وقدر شربت هر يك از آن نايست درهم است وشكوفهء تازهء به معتدل وبا قوهء قابضه ومسكن درد سرو غليان حرارة ومقوى دماغ ودل ومعده ومرباى او جهة تقويه احشا وسينه ودل وخفقان حار ومنع صعود بخارات مؤثر وضماد جرم به وشكوفه او به دستور او برگش جهة جنس فضلات از انضباب باعضا واو رام حاره چشم وساير اعضا وتضميه برگ او جهة بتخفيف زخمها نافع است وپرزى كه بر روى به مىباشد كه زغب وحمل ميگويند بسيار قابض وبغايت مضر حلق وصوتست وذرورش جهة نزف الدم جراحات مفيد وخاكستر شاخهاى تازك درخت به وبركهاى تازه روئيد او در همه افعال بهتر از توتيا وجهة سلاق وحكه وسبل ودمعه وجرب نافع است وروغن به كه آب مطبوخ مهراى او را با نصف او روغن زيتون جوشانيده باشند تا روغن خالص باقى بماند سرد وتر قابض وجهة جرب رطب وسبوسهء سرو ونمله وقروح دهان ودوار وطنين وماندگى وحرقة رحم وبول ومنع ادرار عرق وآشاميدن او جهة نفث الدم وصداع حار ورم جگر واسهال مزمن وزحير وقرحهء امعأ ورفع سم وزاريح ودو وخشب الصنوبر تاقع وحقنه او نيز همين اثر دارد وروغنى كه از شكوفه به بطريق روغن گلسرخ ترتيب دهند در افعال ضعيفتر است وبهدانه در دويم سردوتر وبا اندك قوة قابضه ولعاب او جهة خشونت حلقوم وحلق وسرفهء حاره ويابسه وتسكين حرارة معده و بتها وصورتش زبان ودهان وبيوسته آن وطلاى او جهة سوختگى آتش ورفع ضرر حرارت آفتاب بغايت نافع ومضنع دانهء او جهة رفع كندى دندان ومغز دانه به مبهتى مخرورين وموافق اعضاى تنفس وجهة سل وقرحهء امعا وسعال وگرفتگى آواز نافع وقدر شربتش دو مثقال واز لعاب او تا ده مثقال ومضعف ومرضى معده ومصلحش ودر محرورين كشر ودر مبرودين رازيانه وبدلش برزقطوناست سفاريكس اسم يونانى نباتيست كه در معموره نيز ميرويد وساقش بقدر دو شبر وبرگش مشرف ومتفرق وشبيه به برگ شاه تره واز آن بزركتر وگلش بزركتر از اقحوان ووسط آن زرد وبعضرا گل زرد وسطحش سفيد ودر طعم مايل مبتدى وتلخى وخام وپخته او از ماكولاتست وبعضى او را اقسام پياز برى دانسته‌اند در آخر دويم كرم وخشك ومدر بول وحيض ومفح سدد احشا ومقوى معده ومسكن درد كرده ومثانه وترياق سموم وسى مثقال از آب او با شكر وپنجدر هم هليله رد ررد مسهل اخلاط غيلظه وبه دستور پنجدر هم كل او را با مثل او هليله وعسل مهسل قويست ومضر جكر ومصلحش كبترا سفيد ويون اسم يونانى نباتيست برگش شبيه برك خيار وبرك جاوشير وساقها بقدر زرعى وشبيه بساق رازبانه وتخمش شبيه بسيساليوس واز آن پهن تر وسفيدتر وثقيل الرايحه وبيخ او شبيه بترب ومنبت او اماكن رطبه در دويم گرم ودر آخر او خشك ومسهل بلغم ومفتح وجهة يرقان سددى وفولنج ودرد جگر وعسر نفس وربو وصرع بواسير واختناق رحم وقطور آب تازه بر او جهة ثيقهء چرك گوش وضماد او جهة بواسير ونواصير نافع وآشاميدن تخمراد جلوس ودر طبيخ او جهة اختناق رحم وبخور او جهة مسبوت وليتر غس وسكته وصداع مزمن بغايت مؤثر ونطول او با روغن زيتون همين اثر دارد ضماد گل او با شراب جهة منع زيادتى وقروح خبيثه ونمله مفيد ومضر كرده ومصلح اوكتيرا قدر شربت از ثمر او تا دو مثقال واز بنج او تا دو درهم وجهة يرقان بيخ او بهتر از ثمر اوست سفيد مرز باصفهان سفيه سلمه نامند نو آن اسم فارسى نوع صغير عصى الراعيست سفيد اسفند اسم فارسى حرمل ابيض است سفند اسم فارسى حرملست سفسا من بيونانى اسم خبار است سفر جل هندى اسم سنبل است سفند يلوس اسم يونانى شاه نرج است سفلبون اسقولو قندريونست سفلنين اسم يونانى سمكه ضيد است سفوش اسم فارسى بزر قطوناست سفش الكرم عبالج الكرم است سفيد اب اسم فارسى اسفيداجست سفيداب نردى اسم فارسى اسفيداج جصاصين است سفيد مهره اسم فارسى قسمى از ودعست سفال اسم فارسى خزفست سفيد خار اسم فارسى عوسج است سقمونيا آن را به عربى محموده نامند عصارهء نباتى پرشير است كه شاخهاى بسيار از يك بيخ ميرويد بقدر سه چهار زرع بر زمين پهن مىشود ودر بعضى مكان كاه باشد كه راست ايستد ظاهر او با رطوبت چسبنده وبرگش مثل برگ لبلاب ونرم وسبز وتر وباريكتر از آن وگلش سفيد ومستدير وميان تهى وثقيل الرايحه وبيخش سفيد وبقدر زردك عظيم حجم لوناه وبديو وپر از رطوبت وچون ابتدا بيخ او را قطع كرده اطرافش را از خاك خالى كرده بركها فرش كنند رطوبت لبنى او در برگها جمعشده بردارند بهترين او صاف سبك وزن پر سوراخ باسفنج است كه زود ريزه شود ومايل بكبودى وزردى وسفيدى باشد ومحلول او در آب سفيد شود زبونترين او جر مغانيست كه از بلاد جرا مغه خيزد وسياه او قتالست وهرچه بصفاست مذكوره نباشد مصنوع از شير بتوعات خواهد بود وقوت غير مشوى تا سى سال باقيست وبعد از آن قوه مسهله زايل كرديده مدر مىشود ومشوى او را

148