روغن طبخ داده بوزن آن آرد گندم اضافهء نموده با عسل بقوام آورند وبعد از طعام تا شش درهم او را تناول نمايند در تسمين بدن مجربست ومضر سينه مصدع ومصلحش كشنيز وكتيراست ومؤلف تذكره درياس را تفسير بچيز ديگر نموده ونه آنچنان است دستنبويه اسم فارسى دردابست دستيش حشيش است دعيا اسم سريانى اقاقيا است وعيا مليون افيون است دعثا علك البطم است دفلى به فارسى خر زهره گويند وبيونانى شيريون وبسريانى روديون وبه عربى جبن گويند نباتيست بقدر دو زرع وزياده از آن وبرگش بزرك وعريض وبيتشريف ودراز وصلب وبدبو وتلخ وتند وگلش خوش منظر وبسيار سرخ وبعضى زرد سياه مىباشد ودرخشندهء وبزرگ وچيزى مثل موى بر او مجتمع شده وثمرش طويل قريب بشبرى وپر از جسمى مانند پشم وبيخش دراز وباريك وشورو سرخ او برى ونهرى مىباشد ودر تمام سال اصل او باقيست ودر پائيز گل مىكند وبرى او عظيم تر است در آخر سيم كرم وخشك وبغايت محلل او مجفف وجالى وبرگ ونقيع او ستم جميع حيوانات است وبغايت ملتهب وزياده از نيمدرهم او كشنده است انسانرا واستعمال او مخصوص خارج بدنست وآشاميدن طبيخ او با شراب بقدر نيم وقيه رافع سم هوام وطلاى پختهء آن كه بعد از آن سائيده باشند جهة ورمهاى صلب ودرد زانو وكمر وعرق النساء ومفاصل وجرب وگلف وجميع آثار وحكه ومطبوخ شاخ وبرگش بار روغن جهة جرب جميع حيوانات وبا افيون واشق جهة دردسر وجميع قروح آن مجرب دانسته‌اند وذر ور برك خشك او جهة زخمها وحمول او جهة درد رحم وآب برگ وگل او جهة جلاى رخسار واصلاح موى بيعديل است وآب مطبوخ او كشندهء كيك وسياس وارضه وبغايت مؤثر وروغنى كه در او كل وبرگ او را مهرا پخته باشند وبه دستور آب او را با روغن زيتون بقدر نصف آن آب جوشانيفه باشند كه آب سوخته باشد جهة قرطسه كه مقدمهء كچلى است وجهة جرب وحكه ورفع برص از مجرباتست ويك درهم او كشندهء بخناق والتهاب ومضر شش ومصلحش عسل وبدلش در تحليل بوزنش حلبه ونيم وزن او برگ انجير است واز خواص اوست كه چون با موى تقطير كنند قطع شعلهء گوگرد كند وباعث غوص او شود وهرگاه در آفتاب تسقيهء زنجفر كنند جارى سازد وچون او با وزن او حنظل تر ومورد تازه با سركه كه در آن بقدر عشر دفلى ملح القلى وعشرى نوشادر وعشرى انزروت حل كرده باشند بسايند وتقطير بر مجدد ثلثه نمايند ومكرر اعادهء تقطير مجدد كنند و تسقثيه كنند عقد ارض با رب نمايند وتسقيهء معهود متقاطر او وسحق او باعث تشميع كرد د ومؤلف كتاب برهان در تنقيه واقامه مجرب شمرده است وقاق الكندر ريزه هاى كندر است كه از ومتقشر كردد وقسرقيا بلغة سريانى بطيخ است وقساس بلغة سريانى بولست وقطامايون بلغة مزبور مشكطرا مشيع است دقيق النخل به فارسى آن را كش خرما گويند واو طلع رسيده است ولب به فارسى چناز نامند وآندر ختيست معروف وسردو تر وبا قبض وپوست وثمرش بسيار سردو خشك وبا حرارة قليله وجالى وضماد برگ تازهء او جهة ورم زانو وپختهء او در شراب جهة ورم چشم ومنع ريختن مواد رطبه ورفع ورم بلغمى نافع ومضمضهء او كه در سركه پخته باشند جهة درد دندان ودرشراب جهة سموم حيوانى وضماد محرق او بغايت جالى ومجفف وجهة برص ورفع رطوبه متعفنه زخمها وبا آب جهة نقشه جلد مفيد وثمرش با بيه جهة سوختگى آتش ونفوخ كل او كه از ثمرش گرفته باشند جهة قطع رعاف مؤثر وبخور او وپاشيدن آب وجرم مطبوخ او كشندهء جعل است وغباريكه بر برگش مى نشيند بغايت مضر صوت وسمع وبصر وقصبهء ريه است ومصلحش شير تازه است دلدل نوع كبير قنفذ است وقنفذ جبلى نيز گويند وبتركى كژ پى ودر مازندران شال تشى ودر ديلم شال كره نامند وآنحيوانى است قريب بسبك ودر پشت او بجاى موى خارهاى ابلق از سياهى وسفيدى بقدر شبرى وزياده مىباشد واز قلم باريكتر وطرفين او با تندى وذر وور سوختهء او جهة جراحات بغايت مفيد ودر ساير خواص مثل قنفذ است وانشاء الله تعالى مذكور خواهد شد دليك ثمر گل صحرائيست مثل بار گلسرخ بستانى وبا اندك شيرينى و عفوصه وزرد مايل بسرخى وبقدر زيتون ودر تنكابن كليك نامند وبتركى اتب برونى وباصفهان بن كل نامند وكل نبات او پر خارتر از گل بستانى وگلشن بى بو ومشتمل بر چهار ورق وجوف ثمر مزغب ومحتوى بردانهاى طولانى سفيد است در دويم سرد وخشك ورادع وقابض و جهة اسهال صفراوى ودموى وتقويه معده وجگر ودل نافعست ومضمضه وغرغرهء طبيخ او وسنون او جهة تقوية لثه وخناق مفيد وبدلش ثمر گل سرخ بستانى وقدر شربتش تا ده مثقال وجرم او مورث متعال ومصلحش كلقند است دلبوث اسم عربى بيخ سوسن صحرائيست مثل دو دو پياز كه ملاصق بهم باشند وبى پردهائيكه در پياز است وبالائى بزركتر از زيرين وبعد از خشك شدن بسيار صلب مىشود وگلش شبيه بسوسن كبود وسرخ مايل به بنفشى وبرگش بسيار كوچكتر از آن وساقش بقدر زرعى وثمرش مستدير ومنبت او اراضى معموره ومزارعست در آخر دويم كرم وخشك وبا رطوبة فضليه وجاذب وجالى ومسمن ومبهتى وگويند بزرگ فوقانى محرك باه وزيرين قاطع باه زنان وآشاميدن بالائى جهة قيلهء اطفال نافع وچون بيخ آن را سه عدد دريگر طل ؟ ؟ خيسانيده وهر روز از نيمرطل تا يكرطل از آن نبيند بنوشند جهة خشك كردن بواسير و

117