وبالخاصية رؤيت او باعث ضعف قوة سموم مسمومين وگويند چون طعام مسموم را بيند فرياد وحركات غريبه كند وحكماى هند تحقيق نموده اند كه چون موى دنبالهء او را در كوزه كرده وبسوزانند از صد مثقال آن قريب يك مثقال فلزى شبيه بطلا بهم مىرسد ودر رفع كردن بياض عين وامراض آن مجرب دانسته‌اند وخواص غريبه وعجيبه به آن اسناد ميدهند طاليقون به فارسى گويند وصفر عربى وروى بلغة فارسى عبارت از اوست چه در بعضى از معادن مس بدون كد از بهم مىرسد وخود روست لهذا به فارسى روى ناميده اند ودر فلزات مذكور شد وآن مسى است زرد ذهبى شبيه به برنج مصنوع واز تافتن آتش وكوفتن مطرفه سياه نمىشود بخلاف ساير اقسام مس ومصنوع او مسى است كه مكرر گداخته در بول گاو ريزند كه در آن اشنان سبز جوشانيده باشند وچون قدرى رصاص اضافه كنند وآن را نحاس صينى نامند در آخر سيم گرم و خشك وبا سميت واز منقاشى كه از آن بسازند چون موى را بكشند ديگر برنبايد واز قلابهء او هيچ ماهى خلاص نشود وچون كرم كرده آب اندازند هيچ حيوانى از آن نخورد وچون آينه صيقلى از آن ساخته در خانه تاريك صاحب لقوه وپيوسته در آن نظر كند رفع علت شود طاولوق صفرا غونست طالون اسم رومى از ريونست طاماغا اسم يونانى فنطوربون كبير است طارطيه ما هو دانه است طاهره اثلق است طاريقه ونداست طامبوس اسم يونانى مرزنجوش است طباشير از جوف نى كهنه بلا دهند بهم مىرسد وگويند چون از شدت بادها آتش در نيزارهاى آنجا افتد طبا شير بندهاى نى است كه از خاكستر او جدا كنند وبهترين او سفيد مستدير است كه با اندك تندى وگزندهء زبان باشد واستخوان سوخته كه باو مغشوش ميسازند با اندك شورى وبيحدة مىباشد ودر آب حل نمىشود در دويم سرد ودرسيم خشك ومقوى دل حار وبارد ومعده وجگر حار وقاطع قى صفرا وى واسهال وموى وحاره ومجفف رطوبات معده وجهة خفقان وغشى وتقوية اعضاى ضعيفه كه از حرارت باشد شربا وضمادا نافع وجهة بواسير وبتهاى شد وقلاع وبا سكنجبين جهة توحش ورفع غم وكرب والتهاب مفيد وسعوط او با روغن بنفشه جهة تقوية باصره مجرب دانسته‌اند ومداومت او مضر باه ومصلحش مصطكى وعسل وگويند مضر ريه است ومصلحش عناب وعسل وشربتش تا دو درهم وبدلش بوزن او تخم خرقه بوداده ونصف او سماق است وكل مختوم وصندل سفيد بهترين بدلهاست طباميج گوشتى است كه در روغنها سرخ كنند مراد از كباب شاهيست مقوى ومجفف رطوبت او وموافق تا قهين قوى المعده ومقوى اعضا ومضر ضعيف الاحشاست طباق نباتيست كه در اندلس بجاى غافث استعمال ميكنند شجرهء او بقدر قامتى وبرگش مثل برگ زيتون ودرازتر از آن وزغب دار وبا چسبندگى وبا تلخى وتندى وبوى گربه او را طباق متن نامند وقسم صغير او را بقدر شبرى وبرگش زود شكن وگلش مايل بزرد وبى بوى وبا اندك شيرينى در آخر دويم گرم وخشك وافراش او گريزانندهء هوام وكيلك وكبير او قويتر از صغير وگل او مفتح ومقوى جگر ومدرحيض ومخرج مشيمه وجنين و مزباق سموم وجهة درد جگر وتهيج وبرگ وگل او مسهل اخلاط سوخته وجهة مغص ويرقان سددى وصرع بلغمى وطبيخ او جهة درد رحم وضمادش جهة درد سر وبا روغن زيتون جهة كزاز ولرز وتبها وجرب وحكه ونافع ومصدع محرور ومصلحش كشنيز وشربتش تا دو درهمست طبار اسم آنچه سرخ بزرگست طبيخ آنچه جوشانيده باشند وبتشديد باء موحده بطيخ است طبلاق اسم تركى سعد است طتزوج ثباء مثلثه اسم نمل كوچك است طحلب به فارسى پشم وزغ نامند وباصفهانى جل وزغ نامند وآن جسميت سبز كه بر روى آبهاى ايستاده وكنار جويها متكون مىشود وآنچه مستدير ومتفرق باشد مسمى نجزاز الماء است وطحلب ليقى وعزل الماعران است كه مانند رشتها باشد وهر چه متراكم مثل نمد باشد خرؤ الضفادع است در دويم سردوتر وضماد او به تنهائى وبا ؟ ؟
جو جهة باد سرخ واو رام حاره ونقرس وقيله وفتق اطفال نافع وشرب خشك او حابس اسهال مرارى وچون در روغن زيتون بجوشانند در تليين عصب قوى الاثر است وهر چه بر روى سكنهاى دريا متكون شود بسيار قابض وطلاى او حابس سيلان خون اعضايست وچون طحلب را بلع كرده در ساعت آب كرم آشاميده قى كنند در اخراج زلوئيكه بكلو چسبيده باشد مجربست طحلب الصخر خزانه الصخر است طحال به فارسى سپرز گويند غليظ وكثيف ومولد سود او ذر ور خون آن كه خشك كرده باشند قاطع نزف الدم جراحات تازه است طحما شوكرانست طخشيقون بخاى معجمه دواى سميست كه در بلاد ارمن پيكانرا با وآب داده زخم او كشنده مىباشد از جمله تبوعات وبرگش شبيه به برگ گيرد وپرشير وبغايت تند وضمادش جهة قوبا نافعست طرفا به فارسى درخت گز گويند بزرگ اواثل است وثمرتش عذبه ومذكور شد وبرى او بى ثمره كوچك آن مخصوص باين اسم وشكوفه اش سفيد ومايل بسرخى وثمرش مثلث وكر نارج نامند در اول سرد ودر دويم خشك وقابض ومجفف در اوع ومحلل وطبيخ ليخ آن را با سركه جهة جذام مجرب يافته‌اند وبه دستور جهة سپرز ويرقان

176