زخمهاست با احداث درد شديد كه صبر نتوان كرد وطلاى او با روغنها جهة حكة وجرب با كلاب جهة او رام بارده واستسقا نافع و اكتحال او در يكروز طبقات ورطوبات چشم را زايل مىكند وپنج درهم او در يكروز كشنده وترياق او تراشهء پوستهاى حيوانات است كه سوزاينده بقدر ربع او با دو چندان بياشامند شكوهج اسم معرب خشك است شكوثا كشوت است شكر سنگ اسم فارسى حجر العاج است شكوفه اسم فارسى نفاخ است شكنبه اسم فارسى كرش است شكر پنير اسم فارسى فايند سنجرى معمول سجانست شلجم معرب از شلغم فارسى وبه عربى لفت نامند برى وبستانى وبرى برد وقسم است يكيرا شاخهاى بناتش دراز وبرگش بعرض انگشت مهين وبيخش باريك مثل بيخ اشجار وغير ماكول وتخمش سياه ومغزش سفيد ومنبت او مزارع است ويكيرا منبش دشتهاى نمناك ونزديك آبها وبيخش بقدر خيار وبسيار سرخ وماكولست وبرگش شبيه ببرك بستانى واز آن باريكتر و املس وكثير التشريف وتخمش مثل بستانى ومايل بسياهى وتخم قسم اول منقى بشره وقسم ثانى در خواص قريب به بستانى واز آن گرمتر ورطوبت كمتر وبستانى در اول دويم گرم ودر اول تر وكثير الغذاء ومبهج باه ومدر بول ومقوى باصره ومفتت حصاة ورافع سعال وملين طبع وسينه ونفاخ ودير هضم ومصلح آن ريزه وشيرينيها وريشهاى باريك او كه سائيده وبا عسل بنوشند جهة سپرز وعسر بول مجرب وضماد مطبوخ او محلل او رام وترشى شلغم ملطف رطوبات ومقوى احشا ومشهى وبى نفخ است وضماذ ونطول مطبوخ وجميع اجزاى وجهة نقرس وسنقاق وحكه مفيد وتخم او در اول سيم كرم ودر اول تر ومبهتى تر از بيخ او ومشهتى وبا ترياقيه ودر جميع افعال قويتر و ومولد رياح ومصدع محرورين ومصلحش سكنجبين وترشيها وكلقند وقدر شربتش تا دو درهمست وروغن تخم او جهة رياح ورفع اعياد تقوية آلات شاسل شربأ وضمادا مفيد شل بار درختيست هندى وآن را سفر جل هندى گويند وبزركتر از فندقى ودر طعم تند وبا اندك تلخى وقبض ونرم ملمس وبى قشر در سيم گرم ودر اول خشك ومحلل قوى وملطف اخلاط غليظه ومسهل ورافع رياح وجهة صلابت عصب وفالج وعرق النسا وقولنج نافع ومضر ريه ومصلحش عسل وشربتش تا نيمدرهم است شلجم احمر شوند راست شلج تخم انجبار است شليل بلغة خراسان ميوه ايست لذيذ بقدر كردكانى وبزركتر از آن ودر طعم مثل شفتالو ودر آخر بها مىرسد ولطيفتر از شفتالو ودر افعال وخواص بهتر از آن وبى غايله است شمع به فارسى موم نامند زرد وسرخ او را بتكرار گداختسن ودراب سرد ريختن وآويختن در ماهتاب سفيد مىگردد ودر اول دويم كرم ودر رطوبت معتدل وقوتش تا سى سال باقيست ومحلل ومنضج وملين ومصلح ادويهء مرهمها وموافق زخمها وخوردن ده خرنوب او كه بقدر گندم ريزه كرده فرو برند ويا در روغنها حل نموده بنوشند جهة قروح باطنى وسمج مجرب وجهة درد سينه وسرفه ورفع انجماد شير ومثل درد گلو ولهاة وتصفيهء آواز بيعديلست وطلاى او جهة حكه وجرب وخشونتهاست ونضج او رام ووسيع كردن وبچرك آوردن زخمها ونرم كردن سينه وصلابات ورفع اذيت زخم حربه زهر دار مؤثر وبخور او جهة رفع عفونت هواى وبائى وبعرق آوردن صاحبان تب ورايحهء او جهة بدبوئى واذيت بوى مردار وحقنه او با روغن گلسرخ جهة سحج بغايت نافع ورافع اشتها ومسدد است ومصلحش نان وشربتش تا نيم درهمست وبدلش آرد باقلى است وگويند چون آشيان مگس را ميسوزانند وبظرفى بمالند ودر آب دريا وساير آبها بگذارند آب شيرين را بخود جذب مىكند وسموم شمع عروسى را در ريز بحات جهة محبت وانچه در عزا سوزانيده باشند جهة بغض مؤثر دانسته‌اند واز خواص اوست كه چون قمر بسنبله تثبيث وعطارد واز نخوست برى باشد يك مثقال موم شمع عروسى با سه قيراط موم پاك كه در يكدهرم نقره مضبوط نموده نگاه دارند غليه بر همه خصم آن را روى دهد وزبان دشمنان بسته شود شمس بلغة اكسيريان ذهب است شمار رازيانج است بلغة مصر وشام شمشاد اسم فارسى بقس است شماد درد ابست شمشير قافلهء صغار است شميقه شامل روغن ترب وسندر يطس است شمول حمر است شمليت اسم هندى حلبه است شمخاطر اسم ملح هنديست شند از طيوب معموله است ودر مصر بسيار معمول وبيونانى سميليوس نامند وگويند بمعنى دخان الضرو است وبهترين او سفيد بى بوى دود است در سيم گرم ودر دويم خشگ ومقوى دل ومدر فضلات ومفتت حصاة و ورافع اخلاط لزجهء سينه وبا زعفران مفرح وجهة سرفه وضعف عصب وخفقان وبا انيسون جهة قولنج مجرب دانسته‌اند وطلاى او جهة قروح وآثار وحمول او جهة بواسير وتقوية رحم مفيد ومجفف ومصدع محرور ومخن سينه ومصلحش روغن كنجد وقدر شربتس تا چهار قيراط است ودستور العمل آن آنست كه حسن لبانرا نيمكوب كرده در ظرفى كنند وبر آنطرف ظرف ديگر طولانى وصل نموده بكل حكمت استحكام دهند وآتش معتدل برافروزند تا صعود بطرف بالا كند ودر آنجا سرد شود واگر بجهة زيادتى عطر ظرف بالا را بعود وصندل

167