مجرب وجهة تحليل دوم چشم ورفع گوشت زياد وپلك وشعيره آن آزموده ونفوخ سوختهء او در مجراى بول جهة رفع احتباص بول مؤثر وآشاميدن آن را با شراب جهة عسر ولادت مجرب دانسته‌اند ومحمد بن احمد گويد كه خوردن پخته وخام او را هنود جهة تقويه باصره ومنع جميع آفات چشم مجرب مىدانند وسرگين مگس را چون با آب وعسل بنوشند جهة ازالهء مغص وقولنج وخناق مجرب يافته‌اند وچون چند روز بخورند ودر آفتاب بنشينند محل برص پوست اندانخته رايل مىگردد وبهتر از آعلر يلال است وروغن او كه مكرر مگس را در روغن كنجد كرده در آفتاب كذاشته صاف نموده باشند جهة رويانيدن موى مجرب است ذراريح بجاى مهما حيوانيست بقدر زنبورى وپهن وبد بو وبا نباتات تازه مىباشد وبتركى الاكلنك وبديلمى دارساس نامند وبلغة اصفهان قسمى از ستن است وبهترين او موجود در گندم زار است كه مايل بسياهى وسرخى وبا خطوط زرد باشد وسبز و وسرخ وزرد ومنقط بسياهى وساير اقسام غير مستعملند در آخر سيم گرم وخشك وبسيار شد ومقرح جلد واز سموم قتاله ومقطع ومفتح ومفتت حساة ومدر بول وحيض ورافع سپرز ومحرق او شربا مستعمل است وخوردن محرق او با مرق گوشت گاو وبه دستور با روغن زيتون جهة رفع خوف سگ ديوانه گزيده بهترين ادويه است وقطعهاى خون منجمد با بول شارب او وفع مىشود وعوام را اعتقاد آنكه سكهاى كوچك به سبب گزيدن سگ ديوانه متكون شده واين دوا اخراج او مىكند ودراخراج سنگ كرده ومثانه بغايت مؤثر است وبجاى احراق هر گاه بجامه پيچده ببخار سركهء جوشان بدارند باعث تلطيف او مىشود واستعمال جايز است وضماد او جهة داء الثعلب وبرص ناخن وبا قيروطى قلع ناخن فاسد ورويانيدن ناخن صحيح وبا سركه جهة جرب وتقشر جلد وبهق وبرص وقوبا وگزيدن عقرب وتاليل ورفع قمل وبقاياى جدرى ونمش واكتحال او جهة ناخنه وروغن زيتون كه در او جوشانيده باشند جهة رويائيدن موى ابرو وداء الثعلب وگرانى سامعه ودرد گوش نافع وقدر شربتش يك عدد وزيادهء او كشنده است بدرد مثانه ومغص وبول الدم وغشى وتب بسيار تند واخلاط عق وچون قسم سياه منقط بسرخى را در روغن كنجد ششماه در آفتاب گذارند تدهين او جهة منع ابتداى كچلى وقلع مزمن او مجربست ذروح بتشديد راء واحد ذراريح است ذرقسون عنب الثعلب محين است ذرق بضم اول وفتح ثانى جند قوقاى بستانيست ذرة جاورس هنديست وآن دانه ايست شيرين وسفيد ونباتش مثل گياه افى وسرد وخشك وقوى الغذا وغليظتر از دخن ومجفف وحابس اسهال ودر جميع افعال مانند خندروس ومصلحش روغنها وشيرينيها است ذرة مكه خندروس است ذريس طيهوحبست درياس ثافسياست ذرق بضم ثانى سرگين طيور ذرق الطير خرفطانست دفرمى اسم عربى سداب بريست وهر چه گريه الرايحه باشد به دستور زفرا نامند ذفل فطراساليونست ذكل بجزم ثانى ذراوند طويل است ذنب الخيل بيخ نباتيست باصلابت ونوعى نارلحية اليس دانسته‌اند منبت او كنار آبها وشاخهاى او بسيار مجوف ومايل بسرخى وبا خشونت وپركره وكرمها بهم متصل وپر برگ وباريك شبيه به برگ اذ خروار كرهها روئيده ودر اطرفش شبيه بدم اسب وبر اشجار مجاور متشبث ميكردد وبيگل وبيثمر وبعضى گويند گلش ما بين سفيدى و كبوديست وقوتش مدتها باقى ميماند در اول دويم سرد ودر آخر او خشك وقابض و بيلذع وقاطع نزف الدم ونفث الدم وجهة قرحهء امعا وجراحت مثانه وسرفه وعسر نفس حاره واقسام اسهال حاره واستسقا وورم حار جكر وامراض سينه وكثرت شرب او جهة التحام فتق والتيام رودهء مقطوع مؤثر وضماد او جهة التيام جراحات غظيمه وعصب مقطوع وقيلهء ومعأ وورم مقعد واو رام حارهء اعضأ وسعوط آب او جهة قطع نافع وقدر شربتش يك درهم ومولد سودا ومصلحش شكر وروغن بادام است وبدلش انجبار ذنب السبع گياهيست ساقش بقدر دو زرع واسفل آنمثلث واعالى مستدير وبا خارهاى متباعد نرم وبرگش شبيه به برگ گاو زبان ومزغب واز آن كوچكتر ومايل به سفيدى واطرافش خاردار ودر سرهاى او چيزى مستدير ومزغب وبنفش رنگ وجسمى در وسط آنرسته مانند موى و پشم ودر دويم خشك ودر اول كرم وقوتش تا سه سال باقى وبا رطوبت لزجه وقوة قابضه وجهة رفع او رام بيعديل وجهة التيام جراحات و تسكين درد مفاصل وبيخ او جهة مستحكم نمودن استخوان شكسته شربا وضماد انا فع وطلاى عصارهء او جهة استرخاى اجفان ومصدع ومصلحش كشنيز وبدلش عنب الثعلب وقدر شربتش يك مثقال است ذنب العقرب نزد جالينوس صامر يوماست وبعضى گويند ثمر گياهيست شبيه بدنبالهء عقرب وزرد رنگ ونبات او كم برگ وريزه در بلاد سرد سير مىباشد درسيم گرم وخشك وجهة سم عقرب وساير سموم بارده نافع است ذنب السقط باصطلاح شام گياهيست برگش شبيه به برگ بلوط وگلش زرد وبيخش شبيه بشلغم وظاهر او سياه وباطن او برنگ خون وضماد او با سركه جهة گزيدن تنين بحرى نافعست ذنب الخروف گياهست بيخش باريك وشاخهاى او سفيد ومجوف وبرگش متباعد شبيه به برگ راسن وگلش زرد شبيه بگل رشاد برى وتخمش باريك وطعم او مايل بتلخث وتندى وشدى وبا اندك لزوجه در آخر دويم گرم ودر سيم خشك وعصاره ء او وبه دستور سائيده برگش جهة بياض چشم بيعديل وجهة گزيدن سگ ديوانه قبلز آنكه از آب خوف كند بسيار مؤثر ومسكن

122