هم بوده اند ملقب به " صاحب " شده ، يا آنكه اولا صاحب بن العميد مى گفته اند چون نزد ابن العميد وزير تحصيل علوم ادب و حكمت و نجوم و غيرها نموده و مصاحب او بوده ، بعد كه وزير شده به صاحب مطلق ملقب شده . و در دولت و عزت و احسان به فقراء بخصوص شيعيان و اجتماع شعراء در درگاه او و اعطاء به آنها و مرجعيت عامه و خاصه مراتبى از او نقل مى شود كه معلوم نيست احدى از وزراء به اين مرتبه باشند ولى عمده فضل او است كه در علوم و معارف كامل و چندين شتر كتابخانهء او را مى كشيده . و در ترويج فضايل اهل بيت ( ع ) و احياء امر آنها تكميل تام نموده با آنكه در اصفهان بوده و آن زمان سنى خانه جبري مذهب بوده ، او شيعه و از عدليه بوده .
وقتى زنى زنا داده شوهرش به او اعتراض كرده گفته : خدا مرا واداشت .
شوهرش در مقام انكار بر آمده . زن گفته : مگر تو مذهب صاحب بن عباد دارى كه قائل به اختيار است ؟ آن مرد چون سنى وجبرى بوده تسليم شده .
و قصيده‌هاى خوب در مدح اهل بيت با اظهار برائت از دشمنان ايشان گفته كه مجلسي هم در عاشر بحار قدرى نقل كرده و سيد مرتضى هم در غرر و درر و غير آنها نقل كرده ، و كتابهاى خوب نوشته : كتاب المحيط در لغت ، هفت جلد يا ده جلد ، كتاب اسماء الله وصفاته ، كتابي در علم كلام ، تصريح به امامت و اولويت امير المؤمنين ( ع ) نموده ، و كتاب تذكره ، و انوار ، و تعليل ، و وقف ، و ابتداء ، و عروض ، وجوهرة الجمهرة ، و كتاب الوزراء ، و كتاب قضاء و غير اينها از رساله‌ها و كتابهاى منسوبهء به او .
و در مجلسي كه درس و مطلب مى گفته اين قدر جمعيت مى شده كه هفت نفر يا دوازده نفر كلمات او را بلند مى گفته اند و به يكديگر مى رسانيده اند تا آخر مجلس .
و در رى وفات نموده ، و نقل به اصفهان شده ، و وفات او در سنهء سيصد و

76