و نقل كرده‌اند كه عمرو بن عبيد پيش منصور آمد ، چون منصور او را ديد با او دست داد و او را كنار خود نشاند ، عمرو چنين گفت : [ 467 ] اى امير مؤمنان خداوند تمام دنيا را به تو داده است با اندكى از آن خود را از خداوند خريدارى كن و بدان كه خداوند از تو خشنود و راضى نمىشود مگر به همان چيزى كه تو از او راضى مىشوى ، تو هنگامى از خداوند راضى خواهى بود كه به عدل خويش با تو رفتار فرمايد و خداوند از تو هرگز راضى نمىشود مگر اينكه در رعيت خود با عدل و دادگرى رفتار كنى ، اى امير مؤمنان پشت در خانه تو شعله هاى ستم شعله ور است و پشت در خانه ات نه به كتاب خدا عمل مىشود و نه به سنت پيامبر خدا ( ص ) اى امير مؤمنان .
« آيا نديدى كه پروردگارت با قوم عاد چه كرد ، ارم خداوند قامتهاى بزرگ » [ 468 ] و تا آخر سوره خواند و گفت به خدا سوگند اين آيات درباره هر كسى هم كه مانند آنان عمل كند خواهد بود .
گويند ابو جعفر گريست ، ابن مجالد [ 469 ] گفت اى عمرو خاموش باش كه امروز كار را بر امير مؤمنان دشوار ساختى .
عمرو گفت اى امير مؤمنان اين كيست ؟ گفت برادر تو ابن مجالد ، عمرو گفت اى امير مؤمنان هيچكس بر تو از ابن مجالد دشمنتر نيست ، نصيحت را از تو بازمىدارد و ترا از شنيدن سخن خيرخواهان منع مىكند و حال آنكه تو برانگيخته و براى حساب متوقف مىشوى و از حساب خير و شر هر ذره پرسيده خواهى شد . گويد منصور انگشتر خويش را بيرون آورد و پيش عمرو انداخت و گفت كارهاى بيرون از درگاه را به تو سپردم ياران خود را فراخوان و ايشان را به كار بگمار . عمرو بن عبيد گفت ياران من پيش تو نخواهند آمد مگر اينكه ببينند همچنان كه سخن از عدل مىگويى در عمل هم عادل باشى ، و برخاست و برفت .
منصور سال يكصد و چهل و سه از بصره به سرزمين جبال رفت و چون به

467 - عمرو بن عبيد : از زاهدان بنام و بزرگان معتزله است ، درگذشته 144 هجرى است ، گويند ابو جعفر منصور براى او مرثيه سروده است ، ر . ك ، زركلى - الاعلام ، ج 5 ص 252 . ( م ) 468 - آيات 5 و 6 سوره و الفجر ، در ترجمه از تفسير ابو الفتوح رازى استفاده شد . ( م ) 469 - در منابعى كه مورد دسترس اين بنده بود ديده نشد كه اين شخص كيست . ( م )

425