كمال موقوف به يك نگاه او است . [1] او در جمادى الاولى سال 597 در طوس ( از استان خراسان ) به دنيا آمد ، نام پدرش محمد بن الحسن طوسى بود . نامش محمد [2] ، كنيه اش أبو جعفر ، و ملقب به نصير الدين بود .
در عقليات شاگرد فريد الدين داماد [3] و در شرعيات شاگرد پدر بزرگوار خود [4] ، و در رياضيات شاگرد كمال الدين يونس موصلى بود ، و در كليه علوم زمان به درجات عالى نائل آمد .
او مدتى بخاطر آنكه مورد خشم و غضب ناصر الدين عبد الرحيم بن أبي منصور ، حاكم قهستان كه از امراى اسماعيليه بود قرار گرفته و در قلاع اسماعيليه محبوس بود ، و در آن ايام بود كه بيشتر تحريرات رياضى او و شرح اشارات و اساس الاقتباس نوشته شد ، و بالاخره در حدود سال 654 با پيروزى هلاكوخان بر اسماعيليان و فتح قلاع اسماعيليه ، خواجه نجات پيدا كرد [5] ، اما گرفتار دربار هلاكوخان مغول شد ولى از آن فرصت به خوبى استفاده كرد ، آنان را نصيحت و هدايت مىفرمود و شر آنان را از شيعه بازداشت ، و خود به ترويج دين شيعه و شرح كتب فلسفى و رياضى پرداخت ، آنگاه رصدخانه در مراغه مرتب ساخت [6] . و در همان محل كتابخانه‌اى كه مشتمل بر چهار صد نسخه كتاب بود فراهم كرد [7] .
او در آخرين سفرى كه در سال 672 با جمعى از شاگردانش به بغداد رفت بيمار شد و در همانجا درگذشت ، و طبق وصيت خودش

[1] شرح تجريد شعرانى - 14 . .
[2] - پدرش نام خود را بر خواجه گذاشت .
[3] - كه او با چهار واسطه شاگرد بوعلى سينا بود . .
[4] - كه او با يك واسطه شاگرد سيد مرتضى علم الهدى بود . .
[5] - اساس الاقتباس - مقدمه - 15 . .
[6] - شرح تجريد شعرانى - 15 . .
[7] - اساس الاقتباس مقدمه - ص 18 . .

مقدمة المحقق 9