'''قَرْيَه:'''

{{(آیه):وَ لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرى‌}}

{{صورتی:«قَرْيَه»}} در اصل از مادّه‌{{صورتی: «قَرْى»}} (بر وزن نهى) به معناى «جمع شدن» آمده، و چون قريه مركز اجتماع افراد بشر است، اين نام بر آن اطلاق شده است.

از اينجا روشن مى‌شود كه: «قريه» تنها به معناى «روستا» نيست، بلكه هر گونه آبادى و مركز اجتماع انسان‌ها اعم از روستا و شهر را شامل مى‌شود، و در بسيارى از آيات قرآن نيز اين كلمه به «شهر» يا «هر گونه آبادى» اعم از شهر و روستا اطلاق شده است، در مقابل‌{{صورتی: «بدو»}} كه به بيابان اطلاق مى‌شود.

بر اين اساس «قريه» در اصل، نام براى محلى است كه مردم در آن جمع مى‌شوند، و گاهى به خود انسانها نيز «قريه» گفته مى‌شود، بنابراين مفهوم گسترده‌اى دارد كه هم شهرها را شامل مى‌گردد و هم روستاها را، هر چند در زبان فارسى معمولى، تنها به روستا اطلاق مى‌شود، ولى در لغت عرب و در قرآن مجيد، كراراً به شهرهاى مهم و عمده مانند «مصر» و «مكّه» و امثال آن، اطلاق شده است.

منظور از «قَرْيَة» در سوره‌{{صورتی: «عنكبوت»}} همان شهر «سدوم» و شهرها و آبادى‌هاى اطراف آنها است، كه قوم لوط در آن مى‌زيستند و بعضى، تعداد جمعيت آنها را هفتصد هزار نفر شمرده‌اند. [1]

'''قسط:'''

{{(آیه):أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ}}

{{صورتی:«قسط»}} مفهومش آن است كه حق كسى را به ديگرى ندهد، و به تعبير ديگر «تبعيض» روا ندارد، و نقطه مقابلش آن است كه حق كسى را به ديگرى دهد.

{{صورتی:«قسط»}} در لغت به معناى پرداختن سهم ديگرى است، و لذا مفهوم دادگرى در آن نهفته است.

جالب اين كه در سوره‌{{صورتی: «يونس»،}} اين كلمه تنها در مورد كسانى كه عمل صالح دارند، و پاداش نيك دريافت مى‌كنند گفته شده، و در مورد كيفر بدكاران عنوان نشده است؛ اين به خاطر آن است كه مجازات و كيفر، شكل در آمد و سهميه ندارد، و به تعبير ديگر: كلمه «قسط»، تنها متناسب پاداش نيك است، نه مجازات. [2]

'''قسطاس:'''

{{(آیه):وَزِنُوا بِالْقِسْطاسِ}}

{{صورتی:«قسطاس»}} (به كسر قاف و ضم آن بر وزن مقياس و گاهى هم بر وزن قرآن نيز استعمال شده) به معناى ترازو است، بعضى آن را كلمه‌اى رومى، و بعضى عربى مى‌دانند، و گاهى گفته مى‌شود: در اصل، مركب از دو كلمه «قسط» به معناى عدل و «طاس» به معناى كفه ترازو است. و بعضى گفته‌اند:

«قسطاس» ترازوى بزرگ است در حالى كه «ميزان» به ترازوهاى كوچك هم گفته مى‌شود. به هر حال، قسطاس مستقيم ترازوى صحيح و سالمى است كه عادلانه وزن كند، بى كم و كاست! [3]

'''قَسْوَرَة:'''

{{(آیه):فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَةِ}}

{{صورتی:«قَسْوَرَة»}} از مادّه‌{{صورتی: «قسر»}} (به معناى قهر و غلبه) گرفته شده، و يكى از نام‌هاى «شير» است، و بعضى آن را به معناى تيرانداز و يا صياد نيز تفسير كرده‌اند، ولى معناى اول در اينجا مناسب‌تر به نظر مى‌رسد. [4]

'''قصاص:'''

{{(آیه):عَلَيْكُمُ الْقِصاصُ}}

{{صورتی:«قصاص»}} از مادّه‌{{صورتی: «قَصّ»}} (بر وزن سدّ) به معناى جستجو و پى‌گيرى از آثار چيزى است، و هر امرى كه پشت سر هم آيد، عرب آن را «قصه» مى‌گويد و از آنجا كه «قصاص»

[1]سوره انعام: 92؛[https://lib.eshia.ir/27575/5/429/قَرْيَه مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج5، ص429.]؛سوره اعراف: 4؛[https://lib.eshia.ir/27575/6/107/قَرْيَه مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج6، ص107.]؛سوره يوسف: 109؛[https://lib.eshia.ir/27575/10/119/قَرْيَه مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج10، ص119.]؛ عنكبوت، آيه 34 (ج 16، ص 281)؛سوره يس: 13؛[https://lib.eshia.ir/27575/18/358/قَرْيَه مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج18، ص358.]؛سوره طلاق: 8؛[https://lib.eshia.ir/27575/24/266/قَرْيَه مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج24، ص266.]

[2]سوره اعراف: 29؛[https://lib.eshia.ir/27575/6/177/قسط مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج6، ص177.]؛سوره يونس: 4؛[https://lib.eshia.ir/27575/8/278/قسط مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج8، ص278.]

[3]سوره اسراء: 35؛[https://lib.eshia.ir/27575/12/133/قسطاس مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج12، ص133.]؛سوره شعراء: 182؛[https://lib.eshia.ir/27575/15/358/قسطاس مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج15، ص358.]

[4]سوره مدثّر: 51؛[https://lib.eshia.ir/27575/25/266/قَسْوَرَة مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج25، ص266.]